Wat hoort eilandgids Thijs van den Berg?

Wat betekent luisteren voor jou?

‘Aan het ruisen van de zee hoor ik waar op het eiland ik ben, aan het ruisen van de blaadjes hoe lang het nog duurt voor het gaat regenen. Iedereen kan het leren, je hoeft er alleen de tijd maar voor te nemen.

De laatste jaren heb ik expres mijn werk afgebouwd om nog beter te leren luisteren. Zowel buiten als in mezelf. De stem die het beste weet wat goed voor je is, die fluistert. Stress maakt lawaai, dat schreeuwt in je oor. De haastige dopamine van snel, hard en heftig is een lastige concurrent van de stilte. ‘Waarom loop ik hier en wat kan ik doen voor andere mensen?’, dat is een fluistergesprek.

Er is verschil tussen horen en luisteren. Horen overkomt je. Van daaruit zet je een moedig stapje waarbij je zegt: ik weet niet wat er gaat komen, maar ik stel me open en ga luisteren. Dat kan een avontuur opleveren, of helemaal niets. Daarbij zit aan luisteren een wijzende kant. Luisteren is ook ‘gehoorzamen aan’… jezelf. De natuur. Het eiland. Ik probeer steeds meer te luisteren.’

Luister je anders dan anderen?

‘Op Schiermonnikoog probeer ik de oude boerenwijsheden een beetje te herontdekken, zoals inderdaad de regen kunnen voorspellen op gehoor. Wij hebben in het Westen een hoop communicatiekanalen flink afgestompt. Elders in de wereld luisteren mensen veel beter, zoals onze boeren vroeger ook.

Een theorie die ik altijd graag aanhaal is die van de ‘harmonie der sferen’ van Pythagoras: de muzikale, klinkende verhoudingen tussen de planeten. Je kunt op dezelfde manier luisteren naar de verhoudingen in het bos. Op kleine schaal, maar ook de ‘ademhaling’ van de cyclus van de seizoenen kun je horen. In de zomer zit het bos vol zuurstof, in de winter blaast het die uit.’

Wat hoor je graag?

‘Ik ben niet heel muzikaal, maar een goede vriend van me speelt viool, daar ben ik erg gevoelig voor geworden. Zeker in tango, als de viool duidelijk een verhaal vertelt. En geef mij op de dansvloer maar salsa en reggaeton, zalig. Vooral het vuur daarin!

‘Heb je wel eens een bijenconcert gehoord?’

Maar heb je wel eens een bijenconcert gehoord? Ik heb jaren gewerkt aan zoveel mogelijk bloemen in mijn tuin. Het geeft zoveel voldoening als je plots een aanzwellend achtergrondgeluid hoort, wat duizenden bijen blijken te zijn. Precies wat ik wilde horen.’

Wat wil je liever niet horen?

‘Er zijn veel menselijke geluiden die je niet wilt horen. Pijnlijke woorden natuurlijk, maar tijdens een wandeling is het vervelend om wakker te worden geschud door iets motorisch. Als ze weer met straaljagers boven het eiland komen jagen bijvoorbeeld. Dan verdwijnt er iets heel breekbaars. Je hoort dan het hele eiland, duizenden vogels, in paniek raken.’

Wat is het mooiste dat je ooit gehoord hebt?

‘Hier op Schier hoor je ’s ochtends vroeg, als het al licht is maar nog niet menselijk dag, op de kwelder het geluid van zó veel vogels. Nog niet de schreeuwers, die komen later pas. Nee, juist de kleine vogeltjes, die in hun eentje heel bescheiden klinken, maken samen een overdonderend vol geluid. Het heeft iets magisch als één geluid is opgebouwd uit heel veel kleine geluidjes.’

Als ze met straaljagers boven het eiland komen jagen hoor je duizenden vogels in paniek raken.

Wat zou je ooit nog willen laten horen en aan wie?

‘Wat als we echt luisteren eens een veel prominentere plek zouden geven in ons opgroeien. Luisteren naar geluiden, naar een stem en naar woorden. Je kent vast mensen waarvan je denkt: praatte die maar eens wat luider. Maar je moet zelf juist stiller zijn. Alle kwetsbare, mooie dingen klinken zacht.’

Wie is Thijs van den Berg?
Thijs van den Berg wandelt met gasten al filosoferend door de bossen en over de velden van Schiermonnikoog. Ook ’s nachts, om sterren te kijken en zijn wandelgenoten vertrouwd te maken met het donker. Een van je betrouwbaarste zintuigen op dat moment, vertelt de eilandgids, is je gehoor.