Wat hoort een onderwater-onderzoeker?

Wat betekent luisteren voor je?

‘De wereld waarnemen. Tijdens mijn studie biologie leerde ik vogelgeluiden uit elkaar houden, toen werd ik me meer en meer bewust van mijn omgeving. Ik hoor vaak dingen die andere mensen niet opvallen. Dat heeft ook te maken met dat ik nieuwsgierig ben naar dieren, naar de wereld om me heen, naar wat er nog meer is dan alleen de mens. Als ik ergens iets hoor scharrelen, wil ik graag even weten wat daar zit. Iets wat ik niet ken valt me op, geluid dat ik niet direct kan thuisbrengen.’

Luister je anders dan anderen?

‘Dat denk ik wel. Ik raak ook snel geïrriteerd door achtergrondgeluiden. In mijn vak ben ik bezig met het geluid van vissen en dolfijnen, en daarbij kíjk ik ook naar het geluid: visualisaties in de vorm van spectrogrammen. Klanken kunnen er mooi uitzien, het ideale plaatje geeft weinig achtergrondruis. Om het geluid te onderzoeken ga ik door zo’n spectrogram heen en kijk wanneer de vissen geluid maken, en dat relateer ik dan aan welk seizoen het is, en of het dag of nacht is.

Ik kijk nu voornamelijk naar zingende vissen. Niet alleen vogels zingen! Sommige vissen klinken als een helikopter, andere hummen een beetje. De functie van het geluid dat ze maken is net als bij vogels om partners te lokken of rivalen weg te sturen en hun territorium af te bakenen.’

‘Vissen maken heel verrassende klanken zijn die je niet verwacht bij een dier.’

Wat hoor je graag?

‘Dierengeluiden vind ik altijd erg leuk. Ik kan blij worden van vogels in de ochtend, of van een groep dolfijnen die aan het kwetteren zijn. Dat is mijn drijfveer ook: ik wil weten waar dat gekwetter over gaat, een kijkje nemen in het leven van de dieren. Ik luister ook graag naar muziek, een breed palet aan stijlen, al naar gelang mijn stemming.’

Wat wil je liever niet horen?

‘Plotselinge harde geluiden vind ik vervelend, of een airco­systeem dat je erg duidelijk kunt horen, zoiets. Geluid dat zich opdringt vind ik niet prettig. Ik denk dat ik door mijn onderzoek extra gespitst ben op dat soort onprettig geluid, ik raak er ook gespannen van.’

Wat is het mooiste dat je ooit gehoord hebt?

‘Ik was eens naar een lig­concert met Simeon ten Holts Canto ­ostinato. Zodra de muziek begint is het net alsof ze er altijd al was en alsof ze nooit meer ophoudt. De trance waarin je terechtkomt is geweldig. Je begeeft je in een andere wereld, een universum waar altijd muziek is. Ik kan erg opgaan in muziek.

Ik herinner me goed de eerste keer dat ik dolfijnen hoorde, dat was op de Azoren. We hingen een onderwatermicrofoon in het water en ik hoorde via mijn koptelefoon klikgeluiden en fluittonen. In de verte zag ik de dolfijnen soms even boven water komen. Een heel bijzondere ervaring.’

Wat zou je mensen ooit nog willen laten horen?

‘Vissengeluiden, juist omdat heel veel mensen niet weten dat vissen geluid maken, en omdat het heel verrassende ­klanken zijn die je niet verwacht bij een dier. Bij een vis die geluid maakt hebben de meeste mensen geen beeld omdat de vissen onder water zitten. Vaak is de enige keer dat je ze echt ziet als ze op je bord liggen. Vissen zijn fascinerend en intelligent. De levens waar wij niets vanaf weten trekken me aan. De onderwaterwereld fascineert me, juist omdat we er zo weinig van weten. Ik probeer steeds een stapje dichterbij te komen. Wat gebeurt daar, hoe is het om dolfijn te zijn?