Waarom elf Antillianen knielden voor het hart van Chopin

De titel van dit boek maakt nieuwsgierig: inderdaad, waarom knielden elf Antillianen voor het hart van Chopin? Op 17 oktober 1999, schrijft Jan Brokken in het voorwoord, werd te Warschau in de vrieskou de honderdvijftigste sterfdag van Frédéric Chopin herdacht met een korte mis: ‘De vloer van de kerk voelde aan als ijs’. In een krantenbericht viel te lezen dat tijdens de plechtigheden en festiviteiten in de Poolse hoofdstad elf Antillianen knielden voor het hart van Chopin, dat in de Heilige Kr­uiskerk aldaar in een urn bij het altaar wordt bewaard — de rest van het stoffelijk overschot rust op het Parijse kerkhof Père-Lachaise.
Die Antillianen waren daar omdat de mazurka, de Poolse volksdans in driekwartsmaat, die Chopin eigenhandig middels meer dan vijftig composities tot klassieke muziek verhief, van groot belang is geweest voor de ontwikkeling van de Caribische muziek. Vandaar dat er een delegatie van de Benedenwindse Eilanden naar Warschau kwam om een eerbetoon aan de meester te brengen. Dit boek gaat dan ook niet over Chopin, maar over de muziek van de Antillen, zoals de ondertitel ook zegt: Een reis door de Caribische muziek.

Het is een onderwerp waar ik eerlijk gezegd en tot mijn schaamte weinig van wist en waarover ik dankzij dit boek veel heb geleerd. Ik moet er bij zeggen dat het voor mijn gevoel nogal onevenwichtig van vorm is; de meer dan dertig hoofdstukken bevatten interessante interviews en boeiende reportages, maar soms lijken ze ook lemma’s uit een naslagwerk. Brokken is op zijn best als hij vertelt over zijn eigen belevenissen uit de tijd dat hij in de jaren negentig op Curaçao woonde. Daar wordt zijn verhaal intiem en betrokken.
Brokkens boek vormt een ­uitstekende en aanstekelijke introductie op de muziek van de Antillen, die je meteen doet zoeken naar opnames van composities en vertolkingen van mensen als Louis Moreau Gottschalk, Joseph Sickman Corsen en de musici van de Palm-­dynastie. Je wilt met eigen oren horen hoe ‘de mazurka, ontstaan in de Poolse sneeuw, pas volledig ontdooide onder de Antilliaanse zon’. Bij de oorspronkelijke uitgave ontving de koper een cd die was samengesteld door de auteur, die zat er later helaas niet meer bij, maar niet getreurd! Jan Brokken trad de afgelopen jaren veelvuldig op, bijgestaan door pianist Marcel Worms, met een programma rond Waarom elf Antillianen knielden voor het hart van Chopin. De zwierige cd Danzas Caribeñas van Worms [ook beschikbaar op Spotify] vormt een uitstekende soundtrack voor degenen die bij het lezen van dit boek niet stil willen blijven zitten.