Wat is een ud?
ud
Een ūd (ook ‘oed’, of ‘oud’) is een Arabische en Midden-Oosterse luit; een druppelvormig houten snaarinstrument met een relatief korte hals zonder fretten.
De Arabische ūd is de directe voorloper van de Europese luit, en daarmee een voorouder van de moderne gitaar.
Wat is de geschiedenis van de ūd?
De ūd, dat letterlijk ‘twijg’ of ‘stuk hout’ betekent, heeft zijn wortels waarschijnlijk in de luit-achtige instrumenten van het Mesopotamië van 3000 v. Chr. (nu Irak). Het lijkt erop dat het instrument vanaf de 7e eeuw bekendheid kreeg in de Arabische wereld.
Daar kreeg de ūd allerlei betekenissen; het geluid zou bijvoorbeeld geneeskrachtig zijn. Het werd voor Arabieren al snel de ‘sultan’ of ‘emir’ der instrumenten, gespeeld door geschoolde instrumentalisten. Ook in Turkije, Iran, Armenië en Azerbeidzjaan kregen varianten op de ūd (met kleine verschillen in formaat, aantal snaren en versieringen) een basisplaats in de muziek.
De Arabische ūd is de directe voorloper van de Europese luit, en daarmee een voorouder van de moderne gitaar.
Wat is de geschiedenis van de ūd?
De ūd, dat letterlijk ‘twijg’ of ‘stuk hout’ betekent, heeft zijn wortels waarschijnlijk in de luit-achtige instrumenten van het Mesopotamië van 3000 v. Chr. (nu Irak). Het lijkt erop dat het instrument vanaf de 7e eeuw bekendheid kreeg in de Arabische wereld.
Daar kreeg de ūd allerlei betekenissen; het geluid zou bijvoorbeeld geneeskrachtig zijn. Het werd voor Arabieren al snel de ‘sultan’ of ‘emir’ der instrumenten, gespeeld door geschoolde instrumentalisten. Ook in Turkije, Iran, Armenië en Azerbeidzjaan kregen varianten op de ūd (met kleine verschillen in formaat, aantal snaren en versieringen) een basisplaats in de muziek.
Een van de belangrijkste ontwikkelingen die de ūd in de eeuwen heeft doorgemaakt, is het totaal aantal snaren. De eerste Arabische īdān (meervoud van ūd) zouden er vier hebben gehad. De moderne ūd heeft er tien, elf of twaalf. Deze zijn – afhankelijk van de afkomst van het instrument – verdeeld in ofwel vijf of zes paren, ofwel vijf paren en een losse laagste snaar, ofwel vijf paren en een losse laagste en hoogste snaar.
Hoe werd de Arabische ūd de Europese luit?
De ūd werd in Europa vanaf de 8e eeuw geïntroduceerd tijdens de Moorse veroveringen van het Iberisch schiereiland. Arabische en Europese muzikanten kwamen hier met elkaars muziek in aanraking. Onder de bekendste bewijzen van Europese muzikanten met Arabische instrumenten, zijn de illustraties bij de Cantigas de Santa Maria (‘Liederen van de Heilige Maria’); een verzameling liederen uit de tijd van Alfons de Wijze (1221-1284).
Een instrumentale uitvoering van twee delen uit de Cantigas de Santa Maria door het ensemble DIVISIO. De instrumenten van links naar rechts: een bendir, een vedel (die zijn wortels heeft in de Arabische rebab) en een ūd.
Ongeveer een eeuw later was de luit (een verbastering van ‘al-ūd’; Arabisch voor ‘de ūd’) een wijdverbreid Europees instrument. Om deze snelle verspreiding te verklaren, wordt tegenwoordig ook wel aangenomen dat handelsroutes via de Italiaanse Alpen een belangrijke rol hebben gespeeld.
Omdat microtonaliteit, een standaard eigenschap van Arabische muziek, in de Europese muziek geen rol speelde, was de eerste belangrijke aanpassing de toevoeging van fretten.
De ūd is een basisinstrument van het klassiek Arabische Takht ensemble.
Een van de belangrijkste ontwikkelingen die de ūd in de eeuwen heeft doorgemaakt, is het totaal aantal snaren. De eerste Arabische īdān (meervoud van ūd) zouden er vier hebben gehad. De moderne ūd heeft er tien, elf of twaalf. Deze zijn – afhankelijk van de afkomst van het instrument – verdeeld in ofwel vijf of zes paren, ofwel vijf paren en een losse laagste snaar, ofwel vijf paren en een losse laagste en hoogste snaar.
Hoe werd de Arabische ūd de Europese luit?
De ūd werd in Europa vanaf de 8e eeuw geïntroduceerd tijdens de Moorse veroveringen van het Iberisch schiereiland. Arabische en Europese muzikanten kwamen hier met elkaars muziek in aanraking. Onder de bekendste bewijzen van Europese muzikanten met Arabische instrumenten, zijn de illustraties bij de Cantigas de Santa Maria (‘Liederen van de Heilige Maria’); een verzameling liederen uit de tijd van Alfons de Wijze (1221-1284).
Een instrumentale uitvoering van twee delen uit de Cantigas de Santa Maria door het ensemble DIVISIO. De instrumenten van links naar rechts: een bendir, een vedel (die zijn wortels heeft in de Arabische rebab) en een ūd.
Ongeveer een eeuw later was de luit (een verbastering van ‘al-ūd’; Arabisch voor ‘de ūd’) een wijdverbreid Europees instrument. Om deze snelle verspreiding te verklaren, wordt tegenwoordig ook wel aangenomen dat handelsroutes via de Italiaanse Alpen een belangrijke rol hebben gespeeld.
Omdat microtonaliteit, een standaard eigenschap van Arabische muziek, in de Europese muziek geen rol speelde, was de eerste belangrijke aanpassing de toevoeging van fretten.
De ūd is een basisinstrument van het klassiek Arabische Takht ensemble.