Terugblik op Concertgebouworkest Young

Vanuit verschillende ruimtes in het Akoesticum in Ede klinkt muziek. Een groepje koperblazers neemt een kamermuziekwerk door, gecoacht door tubaïst Perry Hoogendijk,  terwijl in de grote studio de twee harpisten het nieuwe orkestwerk The Muscle that Raises the Wing van Carlijn Metselaar studeren. In de hal herhaalt een violist een aantal moeilijke loopjes, achter hem hangen 84 posters aan de muur met foto’s van alle orkestleden met persoonlijke informatie. Er zijn met pen diverse opmerkingen bijgeschreven, veelal complimenten van medemusici, zoals: ‘Je bent altijd positief’ of ‘je straalt wanneer je muziek maakt.’

Groeien als mens en musicus

De jongeren, in de leeftijd van 14 tot en met 17 jaar, volgen drie weken lang een omvangrijk programma. Naast orkestrepetities worden ze in gecoacht door leden van het Concertgebouworkest en zijn er diverse workshops waarin de persoonlijke ontwikkeling centraal staat. De jongeren geven een aantal kamermuziekconcerten in diverse bezettingen, waarna Young afsluit met twee concerten in Het Concertgebouw en het Konzerthaus in Berlijn.

‘In Roemenië is het onderwijs streng en traditioneel; bij Young mag je fouten maken.’

Lili Schutte bedacht en ontwikkelde het programma van Young en is als projectleider nauw betrokken. ‘We nemen de jongeren heel serieus, ze werken samen met een wereldberoemde dirigent en krijgen op topniveau les van musici uit het Concertgebouworkest. We vragen best veel van ze, maar daar krijgen ze ook veel voor terug. Niet iedereen zal uiteindelijk een professioneel musicus worden, maar hun persoonlijke ontwikkeling en het creëren van een veilige omgeving vinden we minstens zo belangrijk. Ik vind het fascinerend om mee te maken hoe snel ze in drie weken tijd groeien, zowel als persoon, als musicus én als groep.’

Blote voeten

Voor de zeventienjarige Roemeense altviolist Daniel Brenan is het de eerste keer dat hij zijn geboorteland heeft verlaten. ‘Ik vind het geweldig om Young mee te maken. Ik ben nieuwsgierig naar andere culturen en heb gemerkt dat onze sociale omgangsvormen onderling best verschillen. Kijk alleen al hoe we feesten: de Finnen dansen op blote voeten, in Roemenië gebeurt dat niet, daar zouden ze denken: hebben ze geen geld om schoenen te kopen?’

Het project Young omschrijft Daniel als een ‘shining star’ in zijn leven. ‘Ik krijg hier de kans te werken met topmusici als dirigent Andrés Orozco-Estrada en violist María Dueñas, sterren die ik alleen van YouTube ken. In Roemenië is het onderwijs streng en traditioneel; bij Young mag je fouten maken. Ik voel me thuis in deze grote muzikale familie.’

Selectieproces

Concertgebouworkest Young is vooral bedoeld voor verborgen talenten: jonge musici die een steuntje in de rug verdienen en – bijvoorbeeld door hun geografische achtergrond – te weinig zichtbaar zijn in de bekende Europese jeugdorkesten. Om mee te mogen doen sturen de jongeren een video van hun spel in met daarbij een persoonlijke boodschap. Lili: ‘Bij de toelating gaat het dus niet alleen om talent, ook wordt ernaar gestreefd om de diversiteit van de Europese samenleving te weerspiegelen. Vragen als ‘waarom verdien jij een steuntje in de rug’, ‘op welke manier denk je bij te dragen aan dit project’ of ‘hoe denk je een goede ambassadeur te worden’ helpen ons bij het selectieproces.’

El Sistema

Slagwerker Martin Dias komt oorspronkelijk uit Venezuela maar studeert momenteel in Weimar. Hij was zestien toen hij werd aangenomen op het Duitse conservatorium. ‘Mijn docent wilde mij eerst niet hebben, hij vond mij veel te jong. Nadat ik hem een video stuurde, wilde hij mij een kans geven, mits ik mij als een volwassene zou gedragen.’ Geen probleem voor Martin, hij is dankbaar voor alle kansen die hij krijgt buiten Venezuela.

‘Ik kan overal wonen, zolang ik maar muziek kan maken’

Martin begon op zijn derde in El Sistema, een gratis toegankelijk muziekonderwijssysteem voor kinderen uit alle sociale klassen, in 1975 door José Antonio Abreu opgezet. ‘Ik heb de mazzel gehad dat ik op jonge leeftijd al in jeugdorkesten mocht spelen. Helaas is daar niet veel meer van over. Wanneer er in Venezuela een paukenvel of een snaredrum stukgaat, is er geen geld of materiaal om dit te vervangen. Ik ben dankbaar voor alle kansen die ik krijg. Bovendien kan ik overal wonen, zolang ik maar muziek kan maken.’

Life-changing

In een afgeladen Concertgebouw applaudisseert en joelt de menigte na de uitvoering van het openingswerk, Tsjaikovski’s Fantasie-ouverture ‘Romeo en Julia’. Op het podium verschijnt Dominik Winterling, directievoorzitter van het Concertgebouworkest. Hij roept dirigent Andrés Orozco-Estrada bij zich voor een kort interview. Wanneer de Colombiaanse dirigent vertelt over zijn ervaring met Young blijkt al snel dat zijn enthousiasme niet onderdoet voor dat van de jonge orkestleden. Het woord life-changing komt meerdere malen uit zijn mond wanneer hij vertelt over zijn ervaringen als vijftienjarige violist in een jeugdorkest in Colombia. ‘Tijdens een van die concerten wist ik ineens zeker dat ik alleen nog maar muziek wilde maken. Het is het allermooiste vak, ik hoop dat ik in de toekomst deze jongeren zal tegenkomen in een van de professionele orkesten en we dan tegen elkaar zeggen: weet je nog, hoe het allemaal begon bij Concertgebouworkest Young?’