Te laat

Er schijnen orkesten te zijn waar je een boete krijgt als je te laat komt. Bij het Koninklijk Concertgebouworkest is dat niet nodig: het gebeurt niet vaak dat een orkestlid te laat op een repetitie komt en het komt echt zelden voor dat zoiets gebeurt bij een concert. Het verantwoordelijkheidsgevoel tegenover collega’s, publiek en misschien wel vooral tegenover de muziek zelf is daar blijkbaar te groot voor.

Orkestleden die buiten de stad wonen hanteren over het algemeen een zeer ruime tijdsmarge: ze zijn liever een uur te vroeg dan één minuut te laat. Al te veel stress vlak voor een repetitie of een concert is natuurlijk sowieso niet wenselijk. Die enkele keer dat het dan toch mis gaat groeit zoiets meteen uit tot een gevleugeld verhaal.

Jaren geleden was onze toenmalige solocellist op een goede dag in april op weg naar Het Concertgebouw, waar hij die middag de ­basso-continuopartij zou spelen in Bachs Matthäus-Passion. Op de autoradio klonk een lekker klassiek muziekje en hij dacht dat hij alle tijd van de wereld had om ­rustig naar Amsterdam te rijden.

Plotseling hoorde hij de aankondiging van zijn eigen concert voorbij komen: ‘En dan begint over enkele momenten hier in de Grote Zaal van Het Concertgebouw de Matthäus-Passion door het Koninklijk Concertgebouworkest.’ Bleek hij niet in de gaten te hebben gehad dat de zomertijd die nacht weer was ingevoerd. Ik stel me zo voor dat de auto op dat moment even ietsje te klein werd.

Hoe we zijn afwezigheid opgelost hebben? Een collega van de cellogroep heeft de honneurs tijdens de eerste helft van het concert op onnavolgbare wijze waargenomen en achteraf hebben we er hartelijk om kunnen lachen, inclusief de cellist zelf.

Maar hoe voorkom je nu echt dat er zoiets gebeurt? Zelfs als je er van uit gaat dat iedereen zijn uiterste best doet, lijkt me dat schier onmogelijk. Shit happens. Je kunt het bovendien als een perverse prikkel zien om achteraf boetes uit te delen.

Een trompettist uit een van de Duitse orkesten had dat heel goed begrepen. Aan het begin van het seizoen legde hij een nogal groot bankbiljet neer bij zijn orkestinspecteur, waarbij hij de volgende woorden sprak: ‘Dit is voor alle keren die ik dit jaar te laat ga komen.’

Lees meer columns