Roept muziek deze dertien emoties op?

Onderzoekers van de Universiteit van Berkeley, California hebben een gigantische muziekbibliotheek ingedeeld in dertien basisemoties die volgens hen ‘universeel worden gevoeld in de taal van muziek’:*

• amusing
• annoying
• anxious, tense
• beautiful
• calm, relaxing, serene
• dreamy
• energizing, pump up
• erotic, desirous
• indignant, defiant
• joyful, cheerful
• sad, depressing
• scary, fearful
• triumphant, heroic

Tot die indeling kwamen ze door duizenden liedjes uit de meest uiteenlopende genres te laten horen aan meer dan 2500 Chinese en Amerikaanse deelnemers aan het onderzoek. In de muziekcollectie zat onder meer popmuziek, rock, jazz, folk, ­klassieke muziek, heavy metal en Chinese muziek.

Uit de emoties die de deelnemers beschreven werden dertien ‘basisemoties’ gedestilleerd. In een ­herhaalonderzoek onder nog eens 1000 deelnemers hielden de dertien categorieën stand.

Vervolgens werd een  interactieve kaart samengesteld waarop de ­onderzoekers laten zien hoe de muziekcollectie over alle emoties is verdeeld.* Met de cursor kun je over de liedjes op de ‘emotiekaart’ gaan en zien of je gevoel overeenkomt met het gevoel van het gros van de mensen, en wat bijvoorbeeld de culturele verschillen zijn.

Een paar highlights: Vivaldi geeft mensen energie, Somewhere over the Rainbow maakt blij en Al Greens Let’s Stay Together wordt sensueel gevonden. Bijna alle heavy metal valt in de categorie ‘rebellie’.

Dat The Star-Spangled Banner de emotie ‘trots’ oproept, verraadt meteen de gevoelige plek van dit onderzoek. Bij een volkslied komt de emotie ­logischerwijs niet door de muziek, maar door allerlei andere culturele en politieke associaties. Dus waarom zou dat bij andere genres niet net zo goed meespelen?

Onderzoekers geven aan dat het inderdaad zo kan zijn dat muziek een emotie oproept omdat de luisteraar deze associeert met een bepaalde context. Zo is de muziek uit haaienfilm Jaws voor een kijker ongetwijfeld eng. En muziek uit een zonnige vakantiereclame kan bijna niet anders dan blij maken. 

Ga naar de interactieve kaart

*We gebruiken de Engelse woorden omdat die het best weergeven welke emoties de onderzoekers bedoelen.  

Waar luister jij naar?

In de campagne ‘Waar luister jij naar?’ laat het Concertgebouworkest horen dat klassieke muziek goed past bij basisemoties als rust of energie, troost, liefde of schoonheidsbeleving. De thematische luisterlijsten zijn te vinden op Spotify.