Wat is polyritmiek?

Wat is polyritmiek?

Polyritmiek is een samentrekking van het Griekse poly (‘veel’) en rhythmos, waarin we onze term ‘ritme’ vinden. In plaats van één ritme, klinken er bij polyritmische muziek meerdere tegelijk. Je hebt dus op zijn minst twee ‘stemmen’ nodig om polyritmische muziek te creëren. Polyritmiek kan tijdelijk zijn, of consistent gedurende een heel muziekstuk. Wanneer een deel van een ensemble in een andere maatsoort speelt dan het andere deel, spreek je van ‘polymetriek’.

Waar hoor je polyritmiek?

In de westerse klassieke muziek grappig genoeg vooral aan twee uiterste zijden: in sommige vroege middeleeuwse polyfone gezangen, en in de twintigste-eeuwse muziek van bijvoorbeeld Igor Stravinsky en Paul Hindemith (al is er in de tussenliggende periode ook met enige regelmaat polyritmisch gecomponeerd).

Bijna overal buiten Europa is polyritmiek veel vaker de norm gebleven: van Cubaanse Rumba tot Indonesische Gamelan. Bij Afrikaanse ‘duimpiano’s’ als de mbira kun je dat bijvoorbeeld zelfs aan de bouw zien. Anders dan westerse instrumenten, waarop tonen vaak van laag naar hoog gerangschikt zijn, is de middelste metalen tong van een mbira de laagste toon, en gaan de toonhoogtes van de tongen aan weerszijde omhoog. Op deze manier kan een mbiraspeler ‘eenvoudig’ met zijn duimen twee verschillende ritmes tegelijk spelen, zonder daarvoor op toonhoogte te moeten inboeten of duimen te kruisen.