Wie is Josquin des Prez?
Josquin des Prez
componist
Josquin des Prez was een Franse componist uit de vroege Renaissance.
Wie was Josquin des Prez?
Josquin des Prez was een Franse componist uit de vroege Renaissance. Met zijn transparante, expressieve motetten, missen en chansons droeg bij aan de ontwikkeling van de muzikale stijl van dat tijdsgewricht.
Zijn muziek was zo populair dat componisten graag onder zijn naam schreven, wat het moeilijk maakt te zeggen welke stukken echt van hem zijn en welke niet.
Een mysterieus figuur
We weten weinig van Josquin des Prez. Zelfs van zijn naam bestaan talloze varianten. Is het Josquin, Josken, Jossequin, Jodocus of Josquinus? Pratensis, a Prato, Desprez, des Prez, des Prés of des Près? Al deze varianten zijn in gebruik, en er zijn zelfs geleerden die des Prez als bijnaam zien en hem liever Josquin Lebloitte noemen.
Daarbij komt nog dat men hem gewoonlijk bij zijn voornaam Josquin noemt, niet bij zijn achternaam, zoals wel gewoonlijk is bij zo ongeveer alle componisten. Maar je moet érgens beginnen.
Jonge jaren en Italië
Zelfs Josquins geboorteplaats is onbekend. Muziekwetenschappers denken dat hij rond 1450 in het huidige Noord-Frankrijk werd geboren. Waarschijnlijk heeft hij daar een muzikale opleiding gevolgd, maar meer weten we niet.
Vanaf 1484 trekt Josquin rond in Italië, allereerst in dienst van een kardinaal. Hij is dan in de dertig. Hij moet een bijzonder begiftigd zanger zijn geweest, want binnen tien jaar schopt hij het tot het persoonlijke koor van de Paus in Rome.
Ferrara, terug naar huis
In 1503 gaat hij in dienst bij de Hertog van Ferrara Ercole d’Este. Voor deze hertog schreef hij zijn Missa Hercules Dux Ferrariae. Daarin verwerkt hij muzikaal de naam van zijn meester. Met een klein fonetisch motiefje in de hand componeert hij een complete mis.
Helaas kan Josquin niet lang aanblijven. In 1504 breekt de Pest uit. Josquin vlucht naar zijn geboortestreek, waar hij in de kapittelkerk van Condé-sur-Escaut aan de slag mag als proost en kanunnik. Hij blijft hier tot zijn dood op 21 augustus 1521.
Reputatie en erfenis
In de laatste twee decennia van zijn leven bouwt hij een enorme naam op, mede door de uitvinding van de boekdrukkunst. Je kunt zelfs zeggen dat die enorme reputatie zijn erfenis wat in de weg heeft gezeten.
Veel componisten componeerden namelijk stukken onder zijn naam, en veel uitgevers drukten zijn naam boven stukken die helemaal niet van hem waren. Daardoor weten we nu vaak niet meer of stukken echt van Josquin zijn of van een bewonderaar.
Misschien wel zijn beroemdste motet, Absalon fili mi, blijkt bij nader onderzoek niet van Josquin maar van Pierre de la Rue te zijn. Ook zijn beroemdste Franse chanson Mille regretz is niet met zekerheid aan hem toe te schrijven.
Josquins naam is dus misschien wel even sterk als zijn muziek, die vaak helemaal niet van hem is. Josquin is synoniem met transparante muziek, die niet lang na zijn dood bekend kwam te staan als ars perfecta, volmaakte kunst. Ondanks de problematiek rondom zijn werk herkennen we hem als een van de grootste componisten van zijn tijd.
Ferrara, terug naar huis
In 1503 gaat hij in dienst bij de Hertog van Ferrara Ercole d’Este. Voor deze hertog schreef hij zijn Missa Hercules Dux Ferrariae. Daarin verwerkt hij muzikaal de naam van zijn meester. Met een klein fonetisch motiefje in de hand componeert hij een complete mis.
Helaas kan Josquin niet lang aanblijven. In 1504 breekt de Pest uit. Josquin vlucht naar zijn geboortestreek, waar hij in de kapittelkerk van Condé-sur-Escaut aan de slag mag als proost en kanunnik. Hij blijft hier tot zijn dood op 21 augustus 1521.
Reputatie en erfenis
In de laatste twee decennia van zijn leven bouwt hij een enorme naam op, mede door de uitvinding van de boekdrukkunst. Je kunt zelfs zeggen dat die enorme reputatie zijn erfenis wat in de weg heeft gezeten.
Veel componisten componeerden namelijk stukken onder zijn naam, en veel uitgevers drukten zijn naam boven stukken die helemaal niet van hem waren. Daardoor weten we nu vaak niet meer of stukken echt van Josquin zijn of van een bewonderaar.
Misschien wel zijn beroemdste motet, Absalon fili mi, blijkt bij nader onderzoek niet van Josquin maar van Pierre de la Rue te zijn. Ook zijn beroemdste Franse chanson Mille regretz is niet met zekerheid aan hem toe te schrijven.
Josquins naam is dus misschien wel even sterk als zijn muziek, die vaak helemaal niet van hem is. Josquin is synoniem met transparante muziek, die niet lang na zijn dood bekend kwam te staan als ars perfecta, volmaakte kunst. Ondanks de problematiek rondom zijn werk herkennen we hem als een van de grootste componisten van zijn tijd.
Bijgewerkt op maandag 21 oktober 2019