Joseph Middleton: ‘Ik ken niet één musicus die voor de Brexit heeft gestemd’

Illustratie: Anne Caesar

Op 12 ­februari publiceerde de Britse pianist Joseph Middleton in The Guardian de verontrustende brief ‘Brexit is ­destroying music. Why has the government let this happen?’.

Aanleiding was een mailtje van zijn impresario. Een concert in Spanje dat al twee jaar vast lag, leverde opeens een berg extra papierwerk en reiskosten op. Om een visum te verkrijgen moest Middleton documenten en bankafschriften overleggen omtrent zijn solvabiliteit. ‘Geen simpel printje, maar officieel gestempelde exemplaren.’ Bovendien zou hij zijn paspoort wekenlang kwijt zijn omdat de Spaanse ambassade wegens corona maar één dag in de week geopend is. Een snelprocedure zou hem 600 pond kosten. ‘En dat nog afgezien van alle geïnvesteerde tijd’.

‘Om te floreren en bij te dragen aan de economie is het noodzakelijk dat we vrij kunnen reizen’

Gefrustreerd klom Middleton in de pen: ‘Net als alle musici en kunstenaars om me heen had ik het gevoel dat we niet gehoord werden door de overheid. Ik wilde dat tenminste iemand op het Ministerie van Cultuur, Media en Sport eindelijk naar ons zou luisteren. Om te floreren en bij te dragen aan de economie is het noodzakelijk dat we vrij kunnen reizen, wat in de huidige situatie onmogelijk is.’

Gebroken belofte

In Europa lachten we om de ­chaotische en wereldvreemde strapatsen van de achtereenvolgende Britse minister-­presidenten. Had de muziekwereld deze problemen niet zien aankomen? ‘Natuurlijk wel’, zegt Middleton. ‘Ik ken niet één musicus die voor de Brexit heeft gestemd, we zijn er allemaal kapot van dat die er toch is gekomen. Wij delen als gemeenschap Europese waarden en wisselen graag ideeën uit met zoveel mogelijk mensen. Velen van ons hebben zwaar gelobbyd om in de EU te blijven, maar nu dat mislukt is moeten we onze overheid duidelijk zien te maken hoe noodzakelijk vrij verkeer tussen landen voor ons is.’

In zijn brief beschrijft Middleton hoe de overheid de cultuursector keer op keer verzekerde dat het hiermee wel goed zou komen. In de meegeleverde links lezen we echter slechts over de intentie dit met de EU uit te onderhandelen. ‘Klopt,’ zegt Middleton, ‘ze hebben hun belofte niet gehouden, er is simpelweg geen deal. Ik vreesde al dat ons land zou veranderen in een in zichzelf gekeerd eiland en de barrières die nu zijn opgeworpen bevestigen dat beeld.’

Onbegrip en exodus

Het ergerlijkst vindt Middleton het onbegrip. ‘Wij kennen onze sector door en door en weten hoe wezenlijk muziek is voor een gezonde maatschappij. Muziek vergt intellectuele discipline, creativiteit en inlevingsvermogen en kan ons helpen de mensheid te begrijpen. Zij is ook belangrijk om van gedachten te wisselen met mensen van verschillende achtergronden en culturen.

Maar het lijkt alsof cultuur en kunst er voor onze overheid niet toe doen. Het is deprimerend dat het ­ministerie nog altijd niet gesproken heeft met onze belangenorganisaties ISM (Incorporated Society of Musicians) en MU (Musicians Union). Zelfs onze economische waarde wordt onderschat: de muzieksector draagt bijna 6 miljard pond bij aan de Britste economie.’

‘De overheid heeft zijn belofte niet gehouden, er is simpelweg geen deal’ 

In zijn open brief beschrijft de ­pianist hoe hij in 2019 ’s ochtends gebeld werd om ’s avonds een zieke collega te vervangen in Amsterdam. ‘Dergelijke kansen bezorgen kunstenaars vaak hun eerste grote doorbraak, maar in de huidige Brexit-situatie kunnen jonge muzikanten uit het Verenigd Koninkrijk nooit uit de startblokken komen.’

De reisbeperkingen treffen overigens ook gerenommeerde musici, vervolgt Middelton: ‘Grootheden als Sir Simon Rattle en Mirga Gražinytė-Tyla hebben al besloten het land te verlaten en anderen zullen ongetwijfeld volgen.’

Onderwijs

Ook voor het onderwijs zijn de gevolgen desastreus, betoogt hij: ‘Zelf studeerde ik aan het Royal College of Music in Londen, een uitgesproken kosmopolitische en multiculturele omgeving. Ik zou willen dat mijn kinderen en studenten dezelfde verrijkende uitwisseling van ideeën konden ervaren, maar dat kan niet meer. Beginnende musici stuiten op een schier onneembare horde, terwijl muziek zo onmisbaar is voor je ontwikkeling.’

Hij verwijst naar Leeds Lieder, een liefdadigheidsinstelling die het klassieke lied in Noord-Engeland promoot en waarvan hij directeur is. ‘We werken al jaren vruchtbaar samen met andere Europese landen en hebben docenten uit heel Europa. De muziek die wij onderwijzen kent geen grenzen, maar de taal en smaak van elk hoekje van het repertoire blijft heerlijk idiosyncratisch. Het is hartverwarmend welke grote stappen jonge kinderen zetten op sociaal, creatief, intellectueel en taalkundig niveau. Dat dreigt allemaal verloren te gaan.’

Wie de grootste schuld draagt aan dit debacle kan Middleton niet zeggen. ‘Brexit heeft wel nóg duidelijker aangetoond dat ons land een problematische relatie heeft met de kunsten. Zij worden schromelijk ondergefinancierd en bleven zelfs geheel buiten de Brexit-onderhandelingen. Ik kan alleen maar hopen dat onze overheid door deze verschrikkelijke puinhoop inziet dat kunst van vitaal belang is voor een bloeiend Verenigd Koninkrijk. Kunst is niet elitair, zij is voor iedereen! Daartoe hebben we betere financiering nodig en vrij reizen om internationaal ideeën uit te blijven wisselen.’

In april staat Middleton twee maal geboekt voor de Kleine Zaal. Hoe zit het daarmee? ‘Ik hoop echt dat het lukt te komen, ik ben dol op Amsterdam, Het Concertgebouw en zijn publiek. De Kleine Zaal is de perfecte plek voor een liedrecital.’

Lees de brief in The Guardian.