Directeur Simon Reinink: ‘Ik voel iedere dag wat ik mis’

Hier heb je niet voor doorgeleerd, een dergelijke crisis. In één klap ligt het culturele leven stil. Simon Reinink, algemeen directeur van Het Concertgebouw, voelt berusting. Tegelijkertijd zet hij samen met zijn collega’s de schouders eronder om plannen te maken voor de toekomst. ‘Ik voel iedere dag wat ik m­is,’ zegt Simon Reinink, ‘en dat geldt voor iedereen die in Het Concertgebouw werkt.

Het is allemaal zo onwerkelijk. Ik was heel even in het pand om iets op te halen, en liep de Grote Zaal in. Het gebouw is ontzield. Het is wel vaker stil in de zalen, maar dan is het stilte voor de storm, nu heerst er totale windstilte.

Toen Italië het Teatro alla Scala in Milaan sloot, begin maart, gingen er bij mij alarmbellen af. Een diepere code rood kun je als Italiaan niet afgeven. Wat als dit onze kant op gaat komen? We zijn met de collega’s gaan nadenken over de snelheid waarmee deze pandemie zich aan het verspreiden was en waar we eventueel rekening mee moesten houden. We waren voorbereid.’

‘Het ongeplande effect van deze lockdown zou kunnen zijn, en ik hoop dat dat zo is, dat je beseft wat er nu niet is’, vervolgt Reinink. ‘Je gaat naar een concert, je spreekt af in een cafeetje. Wanneer je verplicht rust moet houden, om wat voor reden dan ook, dan verlang je terug naar de vanzelfsprekendheid in het leven. Pas als je de dingen niet hebt, voel je dat je ze niet hebt. Cultuur en muziek verbinden, de leegte die de afwezigheid veroorzaakt, is enorm.’ 

Mahler Festival – wat nu?

Deze maand zou het Mahler Festival plaatsvinden, waar sinds 2013 aan gewerkt is op de burelen aan de Van Baerlestraat. Reininks eerste actie destijds was de Wiener Philharmoniker polsen: zijn jullie op die en die datum beschikbaar? Dat orkest is jaren en jaren vooruit volgeboekt, mede door de producties in de Wiener Staatsoper.

Toen volgden de andere orkesten, en werd een plan gemaakt met betrekking tot wie welke symfonie wanneer zou kunnen uitvoeren. Het programma werd allengs uitgebreid, en zo kregen de tien Mahlerdagen gaandeweg gestalte. De realiteit van de pandemie haalde een streep door het festival. ‘Dat is een zeer vreemde gewaarwording: je bent op stoom, op volle toeren ben je bezig aan de eindsprint naar het hoogtepunt, het festival, en opeens moet je alles uit je handen laten vallen.

Maar natuurlijk is het overduidelijk waaróm het festival en alle andere evenementen niet door kunnen gaan. De volksgezondheid gaat voor alles, die staat voorop. Wij proberen onze energie en motivatie te verplaatsen. Het Mahler Festival vindt of op korte termijn alsnog plaats, of het wordt een langebaanverhaal. We zijn de opties aan het onderzoeken, het gaat om een heel complexe logistieke puzzel.’

Het optimisme…

‘De annuleringen, het bellen met de orkesten, je deelt elkaars verdriet, iedereen had zich erop verheugd. Vrijwel tegelijkertijd is er een gevoel van optimisme, je wilt allemaal dat het festival in de toekomst doorgang kan vinden, en dat wordt je volgende streven. Het denkwerk is gebeurd, maar het geplande concept moeten we loslaten, alles zal opnieuw worden afgewogen.

Ook de uitreikingen van de Concertgebouw Prijs aan Jaap van Zweden en de Concertgebouw Young Talent Award aan Nai Barghouti die in dezelfde periode gepland stonden, worden verzet.’‘We hebben in totaal tot 1 juni 450 evenementen moeten afzeggen. Onze afdeling Zaalverhuur inventariseert welke concerten kunnen worden verplaatst naar welke datum. Het Concertgebouw kent perioden van luwte, bijvoorbeeld in december en januari, waarin de zalen niet volledig volgeboekt staan, naar die momenten zou je de nu afgelaste concerten kunnen verplaatsen. We tasten de mogelijkheden af.’

…en de creativiteit

Het virus is daar, de crisis is een feit. Het is ook een feit dat concertzalen creatief zijn: in no time was er een reeks concertstreams opgezet door de European Concert Hall Organisation om op afstand toch bij een concert te kunnen zijn. Bijna twintig aangesloten zalen sloegen de handen ineen en laten een uitvoering uit het archief zien via hun websites en Facebookpagina’s – allemaal ook te bekijken via www.concertgebouw.nl/concertstreams.

Het Concertgebouw trapte op 23 maart al af met het laatste optreden van de voormalige chef-dirigent van het Concertgebouworkest, Mariss Jansons. Hij ging hierin het Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks voor in Dvořáks ­Negende symfonie.

Barre tijden. Hoe werkt Reinink op dit moment samen met zijn staf? ‘De sfeer onder mijn collega’s is, zoals altijd, positief, de saamhorigheid is enorm. Via de digitale technologie hebben we contact, vergaderen we. Dat werkt goed en efficiënt. Iedereen doet zijn best, met de blik gericht op een mooie en gezonde toekomst waarin we het publiek weer kunnen verwelkomen.’