'Ik geloof in de kracht van vertrouwen'

Ruim zes jaar geleden ontstond het idee voor een genootschap van mensen die Het Concertgebouw opnemen in hun testament. Het NRC Handelsblad vond de oprichting opzienbarend genoeg voor de voorpagina. ‘Concertgebouw in testament, nu profijt’, riep de kop.

Markant was – schreef de krant – vooral het onvoorwaardelijke vertrouwen, een gevoel dat inging tegen de tijdgeest. Wie aangaf Het Concertgebouw in het testament te betrekken, hoefde daarvan geen bewijs te overleggen, maar kreeg zonder meer uitnodigingen voor bijvoorbeeld het bijwonen van repetities. En of de erfenis nu één euro bedroeg of tien miljoen, dat deed er niet toe.

‘Aanvankelijk kreeg ik voor dit initiatief de handen niet direct op elkaar,’ zegt Jolien Schuerveld Schrijver, directeur van Het Concertgebouw Fonds en bedenker van De Toegift. ‘Waarom mensen allerlei extra’s bieden als je niet zeker weet of ze je iets nalaten? Dat was de vraag.

Maar ik geloofde van meet af aan in de kracht van het vertrouwen. In Amerika hanteren de meest bekende universiteiten ook deze methode. En wat blijkt? Toezeggers komen hun voornemen na. Slechts één tot drie procent van hen doet dit niet, en dat is doorgaans geen onwil. Sterker nog: veel mensen geven uiteindelijk meer dan ze oorspronkelijk van plan waren, omdat ze hun goede doel van nabij beter hebben leren kennen.’

The Bigalow Society

Tot de oprichting van De Toegift had Het Concertgebouw Fonds nog nooit een legaat ontvangen. Dat gold ook voor de NV Het Concertgebouw. Nu telt De Toegift al honderd leden, vaak echtparen die zo een verschil willen maken voor de muziek. De gedachte ontstond tijdens een bezoek aan New York. Daar zwierf Schuerveld door de immense, monumentale Public Library aan Fifth Avenue.

Achter de vorsende blik van de twee marmeren leeuwen Patience (Geduld) en Fortitude (Standvastigheid) en de neoklassieke pilaren liggen schatten aan eeuwenoude en splinternieuwe kennis opgeslagen. Hier liet Maria Callas zich als tiener betoveren door operaplaten uit het oude Europa. Het instituut, waar iedereen gratis kan lezen, wordt overeind gehouden door New Yorkers.

‘In de gangen zag ik een affiche van The Bigalow Society,’ vertelt Schuerveld. ‘Deze John Bigalow werd eind negentiende eeuw de eerste voorzitter van de New York Public Library, en hij maakte zich er hard voor dat de mensen kosteloos boeken konden lenen.

In een meegenomen brochure zag ik voor het eerst dat principe van nalaten in goed vertrouwen. De toezegging alleen was voldoende voor een Bigalow-lidmaatschap met een aantal voorrechten, zoals uitnodigingen voor de jaarlijkse high tea. Dat concept intrigeerde me.’

Onverwacht

En dus stak Schuerveld haar licht op bij de New York Public Library en andere culturele en wetenschappelijke instellingen. Het bleek een breed gedragen werkwijze. Ze raakte hoe langer hoe meer overtuigd van deze aanpak. Bij thuiskomst konden haar plannen niet direct op veel bijval rekenen.

‘Praten over een testament, daar hing een taboe omheen. Het Concertgebouw associeer je liever met plezier, met samen luisteren en vooral met leven.’ In New York had Schuerveld echter gezien hoe belangrijk het is dat culturele instellingen zich in alle openheid bezighouden met nalatenschappen.

‘Soms krijg je daardoor giften van mensen die je niet eens kent. Mijn collega bij The Metropolitan Opera vertelde me onlangs dat zij een legaat van tien miljoen dollar gekregen hadden van iemand die niet in hun bestanden stond, die zelfs nog nooit een toegangskaart had gekocht. Nader onderzoek bracht aan het licht dat hij een fervent luisteraar was van de radio-uitzendingen vanuit The Met.’

Het werkt. De Toegift groeit. ‘Mensen realiseren zich steeds meer dat we nalatenschappen nodig hebben. Ze weten dat ze zelf kunnen meebeslissen over wat er met hun nalatenschap gebeurt. Gaat het geld naar muziekeducatie voor kinderen? Naar strijkkwartetten of juist de vocale concerten? Op die manier kun je je eigen muzikale liefde de toekomst in dragen.’

Op het Eretableau in de oude hoofdentree – de huidige Champagnebar – groeit gestaag het aantal vermeldingen. Onlangs werden de namen van twee zussen toegevoegd, naast elkaar. Samen bezochten zij graag de Grote Zaal. Het Concertgebouw Fonds bleek beider erfgenaam. Schuerveld is er nog sprakeloos van en intens dankbaar.  

De Toegift

De meest toekomstgerichte, en voor velen mooiste, manier om Het Concertgebouw en zijn ­muzikale tradities door te geven, is het opnemen van Het Concert­gebouw Fonds in de nalatenschap. Elk legaat is meer dan welkom en helpt alles wat zo kenmerkend is aan Het Concertgebouw in stand te houden. Meer informatie over nalaten aan Het Concertgebouw Fonds vindt u op www.concertgebouwfonds.nl. Ook kunt u contact opnemen met Jolien Schuerveld Schrijver, directeur van het fonds, via 020 573 0412 of j.schuerveld@concertgebouw.nl.