Hiphop Re:Freshed
door Lonneke Tausch 02 nov. 2018 02 november 2018
Een keur aan Nederlandse rappers op het podium van de Grote Zaal, met achter zich een jazzorkest. Het begrip ‘historisch geïnformeerde uitvoeringspraktijk’ krijgt een nieuwe dimensie.
Het is namelijk vijfentwintig jaar geleden dat Jazzmatazz Volume 1 uitkwam. Dit album met de ondertitel an experimental fusion of hip-hop and jazz slechtte grenzen en werd een heuse klassieker. ‘Een meant-to-be-ding’ en ‘een perfecte fusie tussen twee muziekgenres’, aldus rapper Deams in onderstaand video-interview. Op 26 november ontmoeten jazz en hiphop elkaar in Het Concertgebouw: het inmiddels legendarische album Jazzmatazz wordt integraal uitgevoerd.
Initiator van Jazzmatazz was hiphoppionier Guru (‘Gifted Unlimited Rhymes Universal’; 1961-2010). Met zijn jazz-rap-experimenten creëerde hij een nieuwe laag in de hiphop die destijds, in 1993, uniek was. Niet de samensmelting van jazz en hiphop was speciaal; voor rappers en mc’s (masters of ceremony) was het altijd al gebruikelijk om andermans muziek te lenen en jazzriffs in hun nummers te integreren.
Het nieuwe was dat Guru grootheden uit de jazz – onder wie saxofonist Branford Marsalis, trompettist Donald Byrd, zangeres N’Dea Davenport, vibrafonist Ron Ayers – daadwerkelijk met rappers samen liet spelen. Zo gebeurde live wat eerder alleen met samples werd gedaan, en de wisselwerking tussen de monotone zangstijl en beats van de hiphop en de funky en soulvolle jazz werd hierdoor veel creatiever.
‘Hip hop, rap music, it’s real, it’s musical, cultural expression based on reality. And at the same time, jazz is real and based on reality.’ Met deze eenvoudige legitimatie, boven een jazzy trompetlijntje gedeclameerd door Guru zelf, opent Jazzmatazz. De twee muziekstijlen hebben veel met elkaar gemeen: hun expressiviteit en vrijmoedigheid, hun connectie met het grotestadsleven, hun rebellie. Jazzmatazz werd een jazzplaat voor hiphopfans én een rapalbum voor jazzliefhebbers.
Het is namelijk vijfentwintig jaar geleden dat Jazzmatazz Volume 1 uitkwam. Dit album met de ondertitel an experimental fusion of hip-hop and jazz slechtte grenzen en werd een heuse klassieker. ‘Een meant-to-be-ding’ en ‘een perfecte fusie tussen twee muziekgenres’, aldus rapper Deams in onderstaand video-interview. Op 26 november ontmoeten jazz en hiphop elkaar in Het Concertgebouw: het inmiddels legendarische album Jazzmatazz wordt integraal uitgevoerd.
Initiator van Jazzmatazz was hiphoppionier Guru (‘Gifted Unlimited Rhymes Universal’; 1961-2010). Met zijn jazz-rap-experimenten creëerde hij een nieuwe laag in de hiphop die destijds, in 1993, uniek was. Niet de samensmelting van jazz en hiphop was speciaal; voor rappers en mc’s (masters of ceremony) was het altijd al gebruikelijk om andermans muziek te lenen en jazzriffs in hun nummers te integreren.
Het nieuwe was dat Guru grootheden uit de jazz – onder wie saxofonist Branford Marsalis, trompettist Donald Byrd, zangeres N’Dea Davenport, vibrafonist Ron Ayers – daadwerkelijk met rappers samen liet spelen. Zo gebeurde live wat eerder alleen met samples werd gedaan, en de wisselwerking tussen de monotone zangstijl en beats van de hiphop en de funky en soulvolle jazz werd hierdoor veel creatiever.
‘Hip hop, rap music, it’s real, it’s musical, cultural expression based on reality. And at the same time, jazz is real and based on reality.’ Met deze eenvoudige legitimatie, boven een jazzy trompetlijntje gedeclameerd door Guru zelf, opent Jazzmatazz. De twee muziekstijlen hebben veel met elkaar gemeen: hun expressiviteit en vrijmoedigheid, hun connectie met het grotestadsleven, hun rebellie. Jazzmatazz werd een jazzplaat voor hiphopfans én een rapalbum voor jazzliefhebbers.
-
Jazzmatazz
foto van de albumcover
Jazzmatazz
foto van de albumcover
-
Jazzmatazz
foto van de albumcover
Jazzmatazz
foto van de albumcover
Rauwe rap
Was hiphop in oorsprong feestmuziek, rapteksten werden al gauw meer politiek geëngageerd. The Message (1982) van Grandmaster Flash and the Furious Five was hierin een doorbraak met zijn duidelijke maatschappijkritische boodschap: ‘It’s like a jungle sometimes, it makes me wonder how I keep from going under’. Drugs, armoede, racisme, politiegeweld in de getto’s, het resulteerde steeds vaker in wat voortaan message raps ging heten. Voor zijn sociaal bewogen album DAMN kreeg Kendrick Lamar dit voorjaar zelfs de prestigieuze Pulitzer Prize: van street kid tot the voice of black America. Een stroming die nog een stap verder gaat is de gangstarap: provocerend, controversieel en rauw.
Hiphop
Rap, scratching, graffiti, beatboxing, breakdance, block parties, het zijn allemaal uitingen van de hiphop, de straatcultuur die halverwege de jaren 1970 ontstond in The Bronx. Het New Yorkse stadsdeel was hard achteruit gegaan na de aanleg van een snelweg dwars door de wijk. Huizen daalden in waarde, de middenklasse vertrok, criminele bendes maakten de dienst uit, veelal arme Afro-Amerikanen en Hispanics waren de achterblijvers. 11 augustus 1973 wordt wel aangemerkt als de geboortedag van de hiphop: op een straatfeest op 1520 Sedgwick Avenue mixte dj Kool Herc de drum breaks van een eindeloze reeks platen aan elkaar tot een zogenaamde merry go-round (‘draaimolen’). Het geluid kwam uit een sound system (een set gigantische speakers op een vrachtwagen) en de verjaardagsgasten op de dansvloer gingen los. De eerste hiphop-wereldhit was in 1979 Rapper’s Delight van The Sugarhill Gang, een rap boven een beat uit Good Times van discogroep Chic: ‘I said a hip, hop, the hippie, the hippie; To the hip hip hop-a you don’t stop the rock
It to the bang bang boogie, say up jump the boogie; To the rhythm of the boogie, the beat.’
Nederhop
Sinds eind jaren 1980 de Amsterdamse groep Osdorp Posse in het Nederlands ging rappen, stapten steeds meer Nederlandse artiesten over op hun eigen taal om hun boodschap beter te kunnen overdragen. Een hoogtepunt van de nederhop was in 2006 het opzwepende en felle Eigen Wereld van Opgezwolle. Met artiesten als Typhoon, Broederliefde, De Jeugd van Tegenwoordig, Lil’ Kleine, Ronnie Flex en Boef is ook de nieuwe generatie nederhop niet uit de hitlijsten weg te denken.
Voorlopers
De Van Dale definieert rap als ‘muzieksoort die bestaat in het snel, ritmisch uitspreken van teksten tegen een achtergrond van muziek’. Daarmee staat rappen in de traditie van de jazz poetry uit de jaren 1920 en de spoken word-voordrachten in de jaren 1960 van zwarte protestdichters als The Last Poets en Gil Scott-Heron. Een voorloper van vele eeuwen eerder is de West-Afrikaanse griot- of djelimuziek, de spraakzang van dichter-muzikanten die van dorp naar dorp trokken om hun verhalen op rijm te vertolken terwijl ze zichzelf begeleidden op percussie-instrumenten.
Bekijk dit concert op de website van Het Concertgebouw (26 november)
Rauwe rap
Was hiphop in oorsprong feestmuziek, rapteksten werden al gauw meer politiek geëngageerd. The Message (1982) van Grandmaster Flash and the Furious Five was hierin een doorbraak met zijn duidelijke maatschappijkritische boodschap: ‘It’s like a jungle sometimes, it makes me wonder how I keep from going under’. Drugs, armoede, racisme, politiegeweld in de getto’s, het resulteerde steeds vaker in wat voortaan message raps ging heten. Voor zijn sociaal bewogen album DAMN kreeg Kendrick Lamar dit voorjaar zelfs de prestigieuze Pulitzer Prize: van street kid tot the voice of black America. Een stroming die nog een stap verder gaat is de gangstarap: provocerend, controversieel en rauw.
Hiphop
Rap, scratching, graffiti, beatboxing, breakdance, block parties, het zijn allemaal uitingen van de hiphop, de straatcultuur die halverwege de jaren 1970 ontstond in The Bronx. Het New Yorkse stadsdeel was hard achteruit gegaan na de aanleg van een snelweg dwars door de wijk. Huizen daalden in waarde, de middenklasse vertrok, criminele bendes maakten de dienst uit, veelal arme Afro-Amerikanen en Hispanics waren de achterblijvers. 11 augustus 1973 wordt wel aangemerkt als de geboortedag van de hiphop: op een straatfeest op 1520 Sedgwick Avenue mixte dj Kool Herc de drum breaks van een eindeloze reeks platen aan elkaar tot een zogenaamde merry go-round (‘draaimolen’). Het geluid kwam uit een sound system (een set gigantische speakers op een vrachtwagen) en de verjaardagsgasten op de dansvloer gingen los. De eerste hiphop-wereldhit was in 1979 Rapper’s Delight van The Sugarhill Gang, een rap boven een beat uit Good Times van discogroep Chic: ‘I said a hip, hop, the hippie, the hippie; To the hip hip hop-a you don’t stop the rock
It to the bang bang boogie, say up jump the boogie; To the rhythm of the boogie, the beat.’
Nederhop
Sinds eind jaren 1980 de Amsterdamse groep Osdorp Posse in het Nederlands ging rappen, stapten steeds meer Nederlandse artiesten over op hun eigen taal om hun boodschap beter te kunnen overdragen. Een hoogtepunt van de nederhop was in 2006 het opzwepende en felle Eigen Wereld van Opgezwolle. Met artiesten als Typhoon, Broederliefde, De Jeugd van Tegenwoordig, Lil’ Kleine, Ronnie Flex en Boef is ook de nieuwe generatie nederhop niet uit de hitlijsten weg te denken.
Voorlopers
De Van Dale definieert rap als ‘muzieksoort die bestaat in het snel, ritmisch uitspreken van teksten tegen een achtergrond van muziek’. Daarmee staat rappen in de traditie van de jazz poetry uit de jaren 1920 en de spoken word-voordrachten in de jaren 1960 van zwarte protestdichters als The Last Poets en Gil Scott-Heron. Een voorloper van vele eeuwen eerder is de West-Afrikaanse griot- of djelimuziek, de spraakzang van dichter-muzikanten die van dorp naar dorp trokken om hun verhalen op rijm te vertolken terwijl ze zichzelf begeleidden op percussie-instrumenten.
Bekijk dit concert op de website van Het Concertgebouw (26 november)