Hengelbrock: 'Ontdekken is mijn levensfilosofie’

Thomas Hengelbrock verheugt zich intens op de samenwerking met de sopraan Diana Damrau. Zijn beroemde landgenote zal tijdens RCO Opening Night debuteren bij het orkest met aria’s van Mozart. ‘Gek genoeg hebben we nooit samen op het podium gestaan, terwijl we elkaar al heel lang kennen.

Het is voor beiden een lang gekoesterde wens. Keer op keer hebben we geprobeerd tot een afspraak te komen, tevergeefs. Dan kon zij niet, dan kon ik niet. Nu is het dan eindelijk zover. Ik denk dat het heel mooi wordt. Als kunstenaars moet je voorzichtig zijn en niets voorspellen, maar haar zangkunst kennende verwacht ik dat we muzikaal volledig op één lijn zullen zitten.’

Het is een maartse dag als we Hengelbrock spreken in de dirigentenkamer van Het Concertgebouw. De ochtendrepetitie met het Concertgebouworkest is net achter de rug. Voor het Requiem van Mozart heeft hij uit Duitsland het Balthasar-Neumann-Chor mogen meenemen, een elitecorps dat hij zelf heeft opgericht.

Die avond dragen de ­dirigent en het orkest de uitvoering op ter nagedachtenis aan Nikolaus Harnoncourt, de grote muziekpionier die vorig jaar overleed. Hij was een persoonlijke vriend, niet alleen van de Amsterdamse orkestmusici maar ook van Hengelbrock, die liefdevol over ‘Nikky’ spreekt.

Harnoncourts invloed is zonneklaar als Hengelbrock muziek van Mozart dirigeert. Zo spelen de strijkers vrijwel zonder vibrato. Toch is de klank warm en verre van kaal. ‘Dat heeft alles met de rechterhand te maken, met het strijken’, legt hij uit.

‘Toen moderne symfonieorkesten begonnen te werken met oudemuziekspecialisten, hebben veel orkestmusici wel het vibrato overboord gegooid, maar niet geleerd dat het de strijkstok is die vertelt, die warmte en diepte geeft.’

‘De flexibiliteit van het ­Concertgebouworkest is mede het werk van Harnoncourt, zijn geest leeft hier voort. Voor mij voelt het zo vertrouwd. Hij was een dirigent die zich radicaal om de muziek bekommerde en tot nieuwe resultaten kwam, vaak heel anders dan we gewend waren. 

Zoiets vraagt om orkestmusici met een menselijke nieuwsgierigheid, die geïnteresseerd en intelligent genoeg zijn om te zeggen: hé, dit is anders maar misschien wel interessanter en zinvoller dan wat we deden. Het Concertgebouworkest was een van de weinige orkesten op de wereld die bereid waren zijn muzikale taal te spreken. De mooiste opnamen die Harnoncourt met moderne instrumenten heeft gemaakt komen hiervandaan, en van het Chamber Orchestra of Europe.’

Wake-up-kiss

Zelf begon Hengelbrock zijn carrière als ­violist, met volgens eigen zeggen een groot en vol geluid. Hij heeft nog onder dirigenten als Karajan, Solti, Celibidache en Kondrashin gespeeld, en in het Concertgebouworkest geremplaceerd. Diverse Duitse orkesten diende hij als concertmeester.