Flamencojazz
door Lonneke Tausch 30 jan. 2019 30 januari 2019
Aansluitend op de Flamenco Biënnale 2019 – van 18 januari t/m 10 februari in Amsterdam en negen andere Nederlandse steden – biedt Het Concertgebouw een unieke flamenco-avond: het aloude genre in een jazzy variant door een ongewoon trio.
Een toevallige ontmoeting in het Zuid-Spaanse Cádiz was voor gitarist Eric Vaarzon Morel en de saxofoonspelende broers (in het Spaans: hermanos) Miguel en Juan Martinez de aanleiding om een nieuw ensemble te vormen: Los Hermanos Martinez y Morelo, met de onconventionele bezetting van flamencogitaar, sopraan-/altsaxofoon en baritonsaxofoon.
Eric Vaarzon Morel geldt als dé Nederlandse flamencogitarist. Hij verbleef geregeld in steden als Madrid, Sevilla en Cádiz, waar hij met de groten uit de flamenco samenwerkte. Saxofonisten Juan en Miguel Martinez speelden met onder andere het Jazz Orchestra of the Concertgebouw, de New Cool Collective Bigband, Martinez Move en het Metropole Orkest en koppelen hun jazzachtergrond graag aan hun Spaanse roots.
Een toevallige ontmoeting in het Zuid-Spaanse Cádiz was voor gitarist Eric Vaarzon Morel en de saxofoonspelende broers (in het Spaans: hermanos) Miguel en Juan Martinez de aanleiding om een nieuw ensemble te vormen: Los Hermanos Martinez y Morelo, met de onconventionele bezetting van flamencogitaar, sopraan-/altsaxofoon en baritonsaxofoon.
Eric Vaarzon Morel geldt als dé Nederlandse flamencogitarist. Hij verbleef geregeld in steden als Madrid, Sevilla en Cádiz, waar hij met de groten uit de flamenco samenwerkte. Saxofonisten Juan en Miguel Martinez speelden met onder andere het Jazz Orchestra of the Concertgebouw, de New Cool Collective Bigband, Martinez Move en het Metropole Orkest en koppelen hun jazzachtergrond graag aan hun Spaanse roots.
-
Cadiz, Canciones De Ida Vuelta
Eric Vaarzon Morel, Miguel Martinez, Juan Martinez
Cadiz, Canciones De Ida Vuelta
Eric Vaarzon Morel, Miguel Martinez, Juan Martinez
-
Cadiz, Canciones De Ida Vuelta
Eric Vaarzon Morel, Miguel Martinez, Juan Martinez
Cadiz, Canciones De Ida Vuelta
Eric Vaarzon Morel, Miguel Martinez, Juan Martinez
Op 15 februari presenteert Los Hermanos Martinez y Morelo in de Kleine Zaal zijn debuut-cd Cádiz, canciones de ida y vuelta. De titel – ‘liederen van heen en terug’ – verwijst naar de muzikale kruisbestuiving die in de negentiende eeuw ontstond door de handel met Zuid-Amerika.
Niet alleen handelswaar arriveerde in havenstad Cádiz; de meereizende Spaanse muzikanten brachten ook nieuwe muzikale inspiratie mee terug van overzee. Los Hermanos Martinez y Morelo voegt aan deze culturele uitwisseling een nieuw hoofdstuk toe door flamenco en jazz eigenzinnig aan elkaar te smeden. Eric Vaarzon Morel: ‘Juan en Miguel interpreteren de melodieën zo dat ze daadwerkelijk flamencozangers worden op hun sax.’
Flamencologie
De zang- en dansstijl flamenco ontstond in de loop van de negentiende eeuw in Andalusië. Het woord flamenco zou kunnen afstammen van de Arabische woorden falaah (‘landbouwer’) en mankoeb (‘rondzwervend’) en legt op die manier een verband met de muziek van rondtrekkende bevolkingsgroepen als de zigeuners (gitanos) en de Moren (Noord-Afrikaanse (Berber)volken die sinds de Middeleeuwen zijn geïslamiseerd). Het zuiden van het Iberisch schiereiland is dan ook een smeltkroes van culturen en in de flamenco zijn onder meer Indiase, christelijke, joodse en Afrikaanse invloeden met elkaar vermengd geraakt.
Vogel of vlaming
Zijn er over aard en oorsprong van de flamenco vele uiteenlopende theorieën en overtuigingen, ook over de benaming van de muzieksoort tuimelen de visies over elkaar heen. Als flamenco toch níet een samenstelling is van falaah en mankoeb, verwijst het dan naar de vlammend roze vogel die zo sierlijk balanceert op één lange rode poot?
Wapperende dansbewegingen die doen denken aan vleugels, flamencojurken in vele tinten rood? Het Spaanse flamear kan immers zowel ‘vlammen’ als ‘wapperen’ betekenen. En dan is er nog de in Gent geboren en getogen koning Karel I van Spanje, onze Karel V. Vanuit die rijke, bourgondische, katholieke stad arriveerde hij in 1516 in het sobere Granada, dat tot 1492 streng islamitisch was geweest. Voor de koren van de Spaanse kathedralen liet hij Vlaamse zangers overkomen – Vlamingen ofwel Flamencos in het Spaans.
Zang en dans
Flamenco is zang (cante), maar evenzeer dans (baile). Flamencozang wordt meestal begeleid door knippen met de vingers (pitas) of klappen in de handen (palmas). Flamencodans wordt gekenmerkt door een expressieve en tegelijk statige gratie en door ingewikkelde hand- en voetpatronen binnen een doorgaans twaalftelssysteem.
De ritmische structuren kunnen door talrijke tussenaccenten zeer complex zijn en worden ook in onze moderne tijd nog vaak van generatie op generatie overgedragen zonder tussenkomst van notenschrift. Het karakteristieke begeleidingsinstrument is de flamencogitaar, een kleinere variant van de klassieke Spaanse gitaar die zich beter voegt in de felheid van de flamenco.
Paco en paco
Eric Vaarzon Morel kreeg op zijn zestiende jaar les van Paco Peña, die wel wordt beschouwd als de grootste flamencogitarist van onze tijd. Peña omarmde de vernieuwing in de flamencotraditie. Hij maakte met zijn Paco Peña Flamenco Dance Company muziektheater, onderzocht de wisselwerking met het muzikale erfgoed van Latijns-Amerika en Afrika en ontwikkelde met het koor van de Academy of St. Martin in the Fields de Misa Flamenca.
In zijn geboorteplaats Córdoba richtte Peña het Centro Flamenco op, hij werd artistiek leider van het Córdoba International Guitar Festival en doceert sinds 1985 aan de flamenco-oplei-ding van Codarts in Rotterdam. Maar bij het overlijden in 2014 van die andere grote flamencogitarist, de leeftijdgenoot met wie hij goed bevriend was, sprak Peña respectvol: ‘In de flamenco bestaat er een vóór en een ná Paco de Lucía.’
Los Hermanos Martinez y Morelo, albumpresentatie
15 februari 2019 | Kleine Zaal
kaarten en meer informatie
Op 15 februari presenteert Los Hermanos Martinez y Morelo in de Kleine Zaal zijn debuut-cd Cádiz, canciones de ida y vuelta. De titel – ‘liederen van heen en terug’ – verwijst naar de muzikale kruisbestuiving die in de negentiende eeuw ontstond door de handel met Zuid-Amerika.
Niet alleen handelswaar arriveerde in havenstad Cádiz; de meereizende Spaanse muzikanten brachten ook nieuwe muzikale inspiratie mee terug van overzee. Los Hermanos Martinez y Morelo voegt aan deze culturele uitwisseling een nieuw hoofdstuk toe door flamenco en jazz eigenzinnig aan elkaar te smeden. Eric Vaarzon Morel: ‘Juan en Miguel interpreteren de melodieën zo dat ze daadwerkelijk flamencozangers worden op hun sax.’
Flamencologie
De zang- en dansstijl flamenco ontstond in de loop van de negentiende eeuw in Andalusië. Het woord flamenco zou kunnen afstammen van de Arabische woorden falaah (‘landbouwer’) en mankoeb (‘rondzwervend’) en legt op die manier een verband met de muziek van rondtrekkende bevolkingsgroepen als de zigeuners (gitanos) en de Moren (Noord-Afrikaanse (Berber)volken die sinds de Middeleeuwen zijn geïslamiseerd). Het zuiden van het Iberisch schiereiland is dan ook een smeltkroes van culturen en in de flamenco zijn onder meer Indiase, christelijke, joodse en Afrikaanse invloeden met elkaar vermengd geraakt.
Vogel of vlaming
Zijn er over aard en oorsprong van de flamenco vele uiteenlopende theorieën en overtuigingen, ook over de benaming van de muzieksoort tuimelen de visies over elkaar heen. Als flamenco toch níet een samenstelling is van falaah en mankoeb, verwijst het dan naar de vlammend roze vogel die zo sierlijk balanceert op één lange rode poot?
Wapperende dansbewegingen die doen denken aan vleugels, flamencojurken in vele tinten rood? Het Spaanse flamear kan immers zowel ‘vlammen’ als ‘wapperen’ betekenen. En dan is er nog de in Gent geboren en getogen koning Karel I van Spanje, onze Karel V. Vanuit die rijke, bourgondische, katholieke stad arriveerde hij in 1516 in het sobere Granada, dat tot 1492 streng islamitisch was geweest. Voor de koren van de Spaanse kathedralen liet hij Vlaamse zangers overkomen – Vlamingen ofwel Flamencos in het Spaans.
Zang en dans
Flamenco is zang (cante), maar evenzeer dans (baile). Flamencozang wordt meestal begeleid door knippen met de vingers (pitas) of klappen in de handen (palmas). Flamencodans wordt gekenmerkt door een expressieve en tegelijk statige gratie en door ingewikkelde hand- en voetpatronen binnen een doorgaans twaalftelssysteem.
De ritmische structuren kunnen door talrijke tussenaccenten zeer complex zijn en worden ook in onze moderne tijd nog vaak van generatie op generatie overgedragen zonder tussenkomst van notenschrift. Het karakteristieke begeleidingsinstrument is de flamencogitaar, een kleinere variant van de klassieke Spaanse gitaar die zich beter voegt in de felheid van de flamenco.
Paco en paco
Eric Vaarzon Morel kreeg op zijn zestiende jaar les van Paco Peña, die wel wordt beschouwd als de grootste flamencogitarist van onze tijd. Peña omarmde de vernieuwing in de flamencotraditie. Hij maakte met zijn Paco Peña Flamenco Dance Company muziektheater, onderzocht de wisselwerking met het muzikale erfgoed van Latijns-Amerika en Afrika en ontwikkelde met het koor van de Academy of St. Martin in the Fields de Misa Flamenca.
In zijn geboorteplaats Córdoba richtte Peña het Centro Flamenco op, hij werd artistiek leider van het Córdoba International Guitar Festival en doceert sinds 1985 aan de flamenco-oplei-ding van Codarts in Rotterdam. Maar bij het overlijden in 2014 van die andere grote flamencogitarist, de leeftijdgenoot met wie hij goed bevriend was, sprak Peña respectvol: ‘In de flamenco bestaat er een vóór en een ná Paco de Lucía.’
Los Hermanos Martinez y Morelo, albumpresentatie
15 februari 2019 | Kleine Zaal
kaarten en meer informatie