Dit is de muziek van componist Samuel Adams

Componist Samuel Adams (San Francisco, 1985) wordt op 28 oktober aan het Nederlandse publiek voorgesteld: een kleine week voor de Amerikaanse verkiezingen, in een extra scherpe Amerikaanse Scherpdenkersavond met een nader te bepalen Amerika-­deskundige. Er zal ook muziek te horen zijn van zijn vader John Adams.

Het Chamber Concerto van zoon Samuel moest van het repertoire worden gehaald omdat de bezetting met de nieuwe anderhalvemeterrichtlijnen niet op het Kleine Zaal-podium past. Asko|Schönberg speelt in plaats van het kamerconcert nu zijn Shade Studies en twee gloednieuwe, in lockdown geschreven werken voor viool solo (door Joseph Puglia).

Branding en nevelflarden

Samuel Adams weet effectief te schrijven voor traditionele bezettingen. Daarnaast werkt hij graag met elektrisch versterkte instrumenten en elektronica. Zo verrijkt hij de natuurlijke resonantie van een solopiano (hier bespeeld door Pauline Post) met sinusgolven in Shade Studies.

Ander voorbeeld: in zijn recente werk Currents combineert hij het spel van een strijkkwartet met het geluid van drie roertrommels die langs elektronische weg in trilling gebracht worden, en zo verschillende gradaties van ruis aan het klankbeeld toevoegen. Die bijklank kan iets weg hebben van een steeds aanrollende branding, van doorschijnend rimpelende nevelflarden, maar kan ook in een scherp sissen door de muziek snijden. Ook vragen zijn composities geregeld om een elektrische piano of gitaar in de bezetting.

Naald op een plaat

Adams laat een breed spectrum aan invloeden toe. Aan de ene kant kan hij een voorbeeld nemen aan Schubert en Stravinsky, maar hij laat zich even gemakkelijk inspireren door moderne jazz, tango of Japanse popmuziek. In een interview met San Francisco ­Classical Voice zegt hij over zijn String Quartet in Five Movements:

‘In het hele stuk hoor je als het ware de naald kort op een plaat landen. Een stukje Haydn, een beetje John Cage, een beetje James Blake [Britse singer-songwriter die veel met elektronica werkt, RvP], zoveel verschillende invloeden. Maar die zijn, met een paar uitzonderingen, niet te herkennen, omdat ze zo snel voorbij zijn en uit hun oorspronkelijke context verwijderd zijn. Er zitten ook invloeden van niet-klassieke genres in, zoals noise en experimentele, vrij geïmproviseerde muziek.’

‘Het lijkt meer op beeldhouwen wat ik doe: een massa informatie structuur en definitie geven’

Adams’ affiniteit met improvisatie komt niet uit de lucht vallen. Hij is als contrabassist actief in de impro-scene van San Francisco.

Gruzelementen

Ook in zijn benadering van het componeren is Samuel Adams een man van deze tijd. Hij licht een tipje van de sluier op in een toelichting op Many Words of Love, dat hij schreef voor het Chicago Sym­phony Orchestra tijdens zijn residency bij dat orkest. Hij nam daarvoor de melodie en de ­pianoakkoorden die de frase ‘so manches liebes Wort’ begeleiden in Der Lindenbaum, het vijfde lied van Schuberts Winterreise. Adams voegde daar een extra laag aan toe.

‘Ik ben niet uitgegaan van het origineel, maar heb geluisterd naar een bewerking die de minimal-­componist Carl Stone had losgelaten op dat fragment. Hij had de noten uitgerekt en er een compleet nieuwe compositie van gemaakt. Het is een benadering die naar mijn gevoel karakteristiek is voor deze periode, eind twintigste eeuw, begin eenentwintigste eeuw: het ondergaan van dingen buiten hun oorspronkelijke context.

In Many Words of Love heb ik het fragment niet alleen uitgerekt, ik heb het binnenstebuiten gekeerd, in duizend gruzelementen stukgeslagen. Zo heb ik er een mozaïek van gemaakt. Als je het van dichtbij bekijkt, zie je overal minuscule stukjes Schubert. Maar van een afstand krijgt het een heel andere architectuur, een die helemaal van mij is. Het is een paradoxaal stuk. Lyrisch, maar tegelijkertijd ook gefragmenteerd en uit het lood geslagen.’

Wereldpremière

Het gaat de 35-jarige componist de laatste jaren duidelijk voor de wind. Hij staat te popelen om in het voorjaar naar Amsterdam te komen voor zijn residency en om ons kennis te laten maken met zijn klankwereld. Om reikhalzend naar uit te kijken is de hoofdmoot van zijn Amsterdamse opdracht: nieuwe orkestmuziek voor het Radio Filharmonisch Orkest en zijn nieuwe chef-­dirigent Karina Canellakis, een ‘fellow American.

Naar die samenwerking kijk ik erg uit. Als ik componeer, gaat dat niet lineair. Ik ben met verschillende gedachten tegelijk bezig. Het lijkt meer op beeldhouwen wat ik doe: een massa informatie structuur en definitie geven.’ De wereldpremière van het stuk-in-wording is op 22 mei 2021 in de NTR ZaterdagMatinee.

Palmares

In 2019 ontving Samuel Adams een Guggenheim-beurs. In datzelfde jaar deed hij een residency van een maand in het Djerassi Residents Artists Program in Californië. Het is een van de residencies die hij heeft vervuld naast zijn verbintenis met het Chicago Symphony Orchestra.

In 2017 won hij een beurs van de Civitella Ranieri Foundation, die het hem mogelijk maakte om in de zomer van dat jaar in Umbrië te werken aan de grondslagen van het Chamber Concerto. In 2014 was hij gast-componist van het National Youth Orchestra of the United States of America.

Twee jaar later was hij te gast bij de National Orchestral Institute Philharmonic, een orkest van afgestudeerde conservatoriumstudenten dat verbonden is aan de University of Maryland, om met hen een cd-opname te maken van Drift and Providence. Dit werk was een opdracht van de San Francisco Symphony en de New World Symphony. Daarnaast schreef hij composities in opdracht van pianist Emanuel Ax en het St. Lawrence String Quartet.