Componist Anna Clyne: ‘Samenwerken is een bron van inspiratie’

Componist Anna Clyne stelde meteen voor om klarinettist Martin Fröst bij dit interview te betrekken – haar nieuwe werk was tenslotte in samenwerking met hem ontstaan. Het typeert haar werkwijze: altijd op zoek naar verbinding met musici, kunstenaars en de gemeenschap waarvoor ze schrijft.

Het was Fröst die in overleg met het Concertgebouworkest Clyne uitkoos voor een compositieopdracht. ‘Zo’n samenwerking is een grote bron van inspiratie. Ik begon met luisteren naar zijn opnames om een gevoel te krijgen voor zijn persoonlijkheid als musicus en uiteraard zijn ongelooflijke virtuositeit. Vanaf het begin is het een heel interessant proces geweest, met een nauwe samenwerking. Ik heb zijn openheid daarin erg gewaardeerd.

Het begon met een online ontmoeting, waarbij hij mij allerlei bijzondere technieken liet zien en horen, zoals zingen en spelen tegelijk, flatterzunge [blaastechniek waarbij de musicus de letter r op het puntje van zijn tong laat rollen, red.] en andere interessante speciale effecten. Met die informatie maakte ik vijf schetsen met verschillende karakters en die stuurde ik naar Martin. Online bespraken we de schetsen en gaf hij feedback op wat wel en niet werkt, wat nog beter passend voor het instrument geschreven kon worden. Met die input heb ik mijn ideeën opnieuw verklankt voor klarinet en orkest. Elk deel dat af was stuurde ik naar Martin en dan speelde hij me online stukjes voor. Hij is van begin tot eind echt een partner geweest in het proces, dat was heel inspirerend.’

Liefde voor melodie

Met samenwerking is het voor Anna Clyne ook allemaal begonnen. ‘Toen ik zeven was kregen we een piano, maar er ontbraken wat hoge toetsen. Dus ik schreef kleine composities waarbij ik die toetsen ontweek. Een van mijn beste vrienden speelde fluit, dus ik schreef stukjes voor fluit en piano. Bij ons klonk vroeger folk en pop, Bob Dylan, Fleetwood Mac, David Bowie. Hoewel ik in een andere muziektaal schrijf, is de liefde voor de melodie erg belangrijk voor mij gebleven.

 ‘Als je je creatieve invallen kunt vertrouwen, heb je de strijd al voor de helft gewonnen.’

Mijn eerste compositieleraar kreeg ik pas op mijn twintigste. Dat is nogal laat om te beginnen met lessen, maar achteraf gezien prijs ik mezelf daarmee gelukkig. Als je als jonge componist vroeg onder de vleugels komt van een leraar, heb je nog niet precies uitgevogeld wat je wilt zeggen. Dan word je makkelijk overrompeld door de stijl van je mentor. Ik wist als twintiger heel goed wat ik wilde zeggen, maar ik had nog niet alle muzikale gereedschappen om het te kúnnen zeggen.’

Aan de Canadese Queen’s University en de Manhattan School of Music kon de in Londen geboren componiste bij Julia Wolfe haar technieken verfijnen. ‘Voor die lessen ben ik erg dankbaar. Ik vind Julia’s muziek geweldig en voel me bevoorrecht dat ik via haar en via Bang on a Can [het mede door Wolfe opgerichte ensemble en componistencollectief, red.] een band kon opbouwen met de New Yorkse muziekgemeenschap. Haar geweldige liefde voor samenwerken is ook een grote invloed geweest. Zij leerde mij te vertrouwen op mijn intuïtie als componist. Als je je creatieve invallen kunt vertrouwen heb je de strijd al voor de helft gewonnen.’

Tijd als geschenk

Weathered is Clynes eerste compositie voor het Concertgebouworkest. ‘Ik kijk ernaar uit om met Martin, Jaap van Zweden en het orkest samen te werken. Elk orkest heeft een eigen persoonlijkheid, dat is een inspiratie bij het componeren, net als de legendarische concertzaal in Amsterdam. In 2021 had ik de eer om met Jaap van Zweden en de New York Philharmonic samen te werken in een compositie voor het openingsconcert van het seizoen. Na anderhalf jaar pandemie werd de stilte verbroken met mijn werk Within Her Arms. Ik was erg geroerd door zijn interpretatie en verheug me op onze volgende ontmoeting.’

De coronapandemie heeft Clyne goed doorstaan. ‘Ik ontving het geschenk van tijd, ik hoefde niet te reizen. Daardoor kon ik me twee jaar lang totaal richten op componeren, het werd mijn meest productieve tijd ooit. Ik ben daar heel dankbaar voor, want ik weet dat veel mensen die periode niet zo ervaren hebben.

Het was ook een kans om nieuwe samenwerkingen aan te gaan. Met choreograaf en filmmaker Kim Brandstrup wilde ik al heel lang iets maken, en door een opdracht van de Los Angeles Opera kreeg ik die kans. Het Scottish Ensemble ontwikkelde een programma met solo-samenwerkingen, waarbij een musicus uit het orkest, een componist en een kunstenaar gezamenlijk een nieuw werk maakten. Ik schreef een stuk voor Jane Atkins, hun solo-altist, samen met de Londense kunstenaar Jyll Bradley. Dat werd een heel vruchtbare relatie, we hebben daarna hier in New York nog een werk samen gemaakt. Dat was allemaal zonder de pandemie niet gebeurd.’