Audioloog René van der Wilk: ‘Ik ben steeds meer waarde gaan hechten aan stilte’

Wat betekent luisteren voor u?

‘Luisteren betekent voor mij verbinding met de buitenwereld. Dat kan de verbinding zijn tijdens een gesprek, maar net zo goed het gevoel van verbinding met de natuur door het horen van de vogels, het ruisen van de wind door de bladeren of het geluid van de zee.

Tijdens het bijwonen van een concert zorgt luisteren voor verbinding met de musici en hun muziek. Die werking is optimaal wanneer er onverdeelde aandacht is en er sprake is van een goed werkend gehoor. Met een klein gehoorverlies merk ik daar al verschil in. Luisteren naar muziek is voor mij een goede manier om in contact met mijn binnenwereld te komen, dichter bij mijn gevoel, weg uit het hoofd.’

Luistert u anders dan anderen?

‘Ik denk dat ik me bewuster ben van hoe wij horen. Soms ben ik geconcentreerd en is mijn aandacht volledig weg van de omgeving. Als ik daarna weer allerlei geluiden hoor, besef ik dat onze hersenen in staat zijn heel veel te filteren. Ook realiseer ik me dat hinderlijke achtergrondgeluiden, zelfs al neem ik ze niet bewust waar, invloed hebben op mijn lichaam en geest. Als een geluid er opeens niet meer is, valt het pas op wat een rust dat geeft.

Bij het luisteren via een geluidsinstallatie let ik niet alleen op de geluidskwaliteit maar ook op de ruimtelijkheid van de klank. Hoe is de plaatsing van de instrumentalisten ten opzichte van de zanger? Hoe goed komt het geluid los van de luidsprekers? Bij een concert vind ik het belangrijk dat de akoestiek optimaal is, net als mijn plaats in de zaal; de klanken moeten mij liefst gelijktijdig bereiken, zonder vreemde echo.’

Wat hoort u graag?

‘Muzikaal ben ik een alleseter, al merk ik dat ik de afgelopen jaren meer en meer klassiek draai. Bij mij in de buurt zit een tweedehandsplatenwinkel, daar heb ik flink wat lp’s gekocht. Het draaien van platen en het bezoeken van een concert vormen een mooie manier om te onthaasten: slow living.

Ik ben steeds meer waarde gaan hechten aan stilte, terwijl ik vroeger altijd muziek op had staan. Misschien ben ik de stilte ook meer gaan waarderen doordat ik mensen met tinnitus begeleidde. Natuurlijk is het bijna nergens helemaal stil. Gelukkig maar, want absolute stilte is niet fijn.’

Wat wilt u liever niet horen?

‘Pratende mensen tijdens een optreden. Ik zie dat geregeld bezoekers doen, terwijl er een rustig stuk wordt uitgevoerd. Dat snap ik niet. Hinderlijke geluiden in het dagelijks leven vind ik niet prettig, een verbouwing bijvoorbeeld. Een permanente piep of ruis in mijn oren lijkt me ook storend. Het is daarom belangrijk om voorzichtig te zijn met je gehoor. We worden steeds ouder en moeten er steeds langer mee doen.’

Wat is het mooiste dat u ooit gehoord heeft?

‘Ik heb altijd een hang gehad naar melancholische muziek. Dat had ongetwijfeld te maken met onverwerkte rouw uit mijn jeugd. Het strijkkwartet Der Tod und das Mädchen van Schubert sloot daar prachtig bij aan, dat deed en doet me veel. De dood kan denk ik niet beter verklankt worden.’

Wat zou u mensen ooit nog willen laten horen?

‘Er zijn steeds minder jongeren die een goede geluidsinstallatie hebben. De moderne luisteraar gebruikt een internet- of bluetoothluidspreker, vaak van matige kwaliteit. Ik zou hen graag via een goede geluidsinstallatie laten luisteren of ze mee willen nemen naar een concertzaal met een mooie akoestiek, zodat ze kunnen horen hoe muziek óók kan klinken en wat dat doet met de beleving. Slechthorenden die vinden dat een hoortoestel nog niet nodig is, zou ik graag meenemen naar een audicien om ze te laten horen via een hoortoestel. Dan pas zullen ze zich realiseren wat ze missen.’