Interview met Nino Gvetadze

‘Voor dit recital wilde ik graag een romantisch programma samenstellen. De Fantasie-stücke van Robert Schumann, de Intermezzo’s van Johannes Brahms en de 24 Preludes van Frédéric Chopin: het zijn allemaal levenslange favorieten van me.

Met Schumann begon ik toen ik een jaar of acht was. Vooral Aufschwung en Warum maakten grote indruk op me. Daarin komen de twee alter ego’s van Schumann duidelijk naar voren: Florestan, de temperamentvolle kant, en Eusebius, de dromerige kant. Mijn lerares dacht dat dat de beste introductie tot Schumann was en daar had ze wat mij betreft gelijk in.

Als je een romantisch programma samenstelt, dan wil je dat alles gelinkt is aan elkaar. En Schumann is niet los te denken van Brahms. Niet alleen door hun vriendschap, maar ook door hun connectie met Clara Schumann.

Brahms’ Intermezzo’s zijn wat mij betreft echt pareltjes in de pianoliteratuur. Ze zijn ook meteen het tegenovergestelde van de Fantasiestücke.

Schumann schreef ze aan het begin van zijn carrière, terwijl het bij Brahms om opus 118 gaat: geschreven aan het einde van zijn leven. Schumann en Brahms representeren daarmee twee grenzen van een periode, een mooie gedachte.’

Chopin

Als ik Nino Gvetadze spreek, heeft ze net de opnames voor haar vijfde cd, Ghosts, afgerond. De 24 Preludes van Chopin spelen daarop een prominente rol.

‘Ik begon de Preludes te studeren toen ik drieëntwintig was, voor het concours van de Young Pianist Foundation. Maar mijn allereerste connectie met dit stuk had ik toen ik nog heel klein was.'

'Ik had de Prelude in e klein gehoord en wilde die ontzettend graag leren spelen. Qua noten is dat helemaal niet zo’n moeilijk stuk. Maar mijn lerares vond dat ik eerst wat ouder moest worden.

En hoe teleurgesteld ik ook was, ik snapte haar wel. Je kan ook te vroeg aan iets beginnen. Chopin was vijfentwintig toen hij aan zijn Preludes begon. Dat ik ze uiteindelijk op mijn drieëntwintigste oppakte, klopte gewoon.

Chopin doet me in de Preludes denken aan de twee gezichten van Schumann, Florestan en Eusebius. Je hoort dat hij een strijd voert tussen twee manieren van denken, een positieve en een dramatische.

Alle Preludes zijn totaal anders, ze gaan van hoop tot wanhoop. Ze laten een soort continue worsteling met zijn eigen identiteit en persoonlijkheid zien. Op een of andere manier weet Chopin er een heel leven mee samen te vatten. Vooral de laatste Prelude voelt echt als het einde van een leven.’

Handschrift

Vol enthousiasme vertelt Nino Gvetadze over haar recente bezoek aan de Poolse hoofdstad Warschau, waar ze onlangs was voor concerten met het Philharmonisch Orkest van Warschau.

‘Zo’n tournee is altijd ontzettend druk, maar gelukkig had ik wat tijd over om naar het Chopin-museum te gaan. Ze hebben daar van alles: piano’s waar Chopin op gespeeld heeft, brieven, handschriften, een afgietsel van zijn linkerhand en zelfs zijn dodenmasker.

Op zo’n plek krijg je nog meer inzicht in de persoon die hij was. Wat grote indruk op me maakte was een notitieboekje waarin hij zijn handschrift oefende. Hij schreef één zin soms wel twintig keer, alleen maar om z’n handschrift vloeiender te maken.

Die toewijding vind ik heel bijzonder. Toen ik uiteindelijk in de museumwinkel stond, kon ik me niet inhouden. Ik vloog naar huis met kopieën van onder andere het origineel van het Tweede pianoconcert en de Barcarolle. Ik voel me nog steeds een geluksvogel!’

Verhaal

Wie Nino Gvetadze gevolgd heeft, kent ongetwijfeld ook het prachtige animatiefilmpje dat ze liet maken bij Liszts transcriptie van Schuberts Gretchen am Spinnrade. Het verscheen in 2011 tegelijk met haar tweede album Widmung, een cd volledig gewijd aan Franz Liszt.

In het filmpje – een aanrader om via YouTube terug te kijken – smelten Gvetadze, de muziek en het spinnewiel samen in vloeiende potloodschetsen die de bewegingen van een eindeloos ronddraaiend spinnewiel nabootsen.

Op de vraag of we meer van dit soort projecten van haar kunnen verwachten, antwoordt ze bedachtzaam. ‘Ik vind het belangrijk om als musicus altijd een verhaal te vertellen, maar projecten ontstaan bij mij door de tijd heen. Er moet zich iets bijzonders aandienen.’

Uit zo’n bijzonder moment ontstond in 2014 haar project Debussy in Pictures. Toen haar dochtertje, dol op tekenen en schilderen, haar eens nieuwsgierig vroeg wat ze aan het spelen was, draaide Gvetadze de vraag om en vroeg haar te tekenen wat ze hoorde.

Zo werd een educatieproject geboren: Debussy door de ogen van een kind. Het leverde een expositie op van meer dan tweehonderd kindertekeningen.

‘Het is goed om kinderen op een speelse manier met muziek in aanraking te laten komen, maar kinderen zijn slimmer dan we vaak denken. Soms is het al genoeg om alleen maar een connectie te laten ontstaan. Zo is het voor mij ook begonnen. Als mijn ouders vroeger geen piano in huis hadden gehad, dan had ik hier nu niet gezeten.’