Gevoelig klokje

In mei verscheen de film Boléro, over Maurice Ravel. Is dat iets voor mijn column, vroeg ik Preludium. De redactie twijfelde. Want ‘is de film niet te veel fantasie?’. Bovendien, in dit blad ‘gaat het nooit over gevoelens’. En die hangen nogal aan Ravels bekendste muziekstuk, dat al vele jaren menige romantische of ronduit pornografische filmscène van extra hartstocht voorziet.

Dat van die fantasie klopt. Boléro raast door het leven van Ravel, over wie je ook vijf films had kunnen maken. Meerdere echte personen worden samengevat in één personage. Zelf zou hij vermoedelijk hebben gebaald dat de moeizame totstandkoming van de Bolero (ja, zonder acc­ent, op z’n Spaans), een stuk waarover hij zelf beweerde dat er ‘geen muziek’ in zat, de kapstok vormt voor zijn hele biografie.

Maar als de film iets duidelijk maakt, is het dat er wél muziek in dit orkestwerk zit. De biopic start met een sequentie van opnames van uitvoeringen en (soms hilarische) door Bolero geïnspireerde stukken. Twee uur lang staat, naast de fijne beelden van Parijs, de manier centraal waarop Ravel naar de wereld luisterde. Of hij nu in een fabriek loopt of in de natuur, ergens iets hoort druppelen of tikken, of zijn eigen bloedsomloop waarneemt, hij zoomt steeds in op klank, en neemt die mee in zijn (en ons) hoofd.

Dit is misschien wel een glimp van het geheim van hoe muziek ontstaat. Of niet. Misschien heeft het toch allemaal te maken met emoties. Raphaël Personnaz speelt een intrigerende Ravel, die worstelt met zijn haperende status in de muziekwereld, met zich verhouden tot anderen. Critici verwijten de componist dat hij een Zwitserse klok is, zonder gevoelsleven of hart. Een deel van de film is opgenomen in zijn huis buiten Parijs, waar hij zich zoveel mogelijk terugtrok. Door een hersenziekte verliest hij uiteindelijk zijn spraak, grip én de muziek. Toch nog een brok in de keel. Sorry, redactie.