Een ode aan de fantasie

Op de stoep staat een rood fluwelen circustentje. Wanneer je er binnen gaat, slaat je fantasie op hol terwijl je luistert naar muziek. In de filmpjes van Tussen je oren overkomt het verschillende kinderen. Zoals bijvoorbeeld Fernando, die zweeft door de ruimte op muziek van Astor Piazzolla. Op een roze planeet raakt hij bevriend met een marsmannetje waarmee hij communiceert via ‘ruimtegebarentaal’. Wanneer Fernando opstijgt van de aarde speelt concertmeester Liviu Prunaru onder een grote boom de prachtige noten van Piazzolla’s Vier jaargetijden.

‘Fernando en Piazzolla’ is een van de twaalf filmpjes die het Concertgebouworkest en Schooltv presenteren op het kanaal van schooltv.nl. In Tussen je oren spelen kinderen de hoofdrol, bijgestaan door acteur Rogier van Erkel en een aantal musici uit het orkest. In ieder filmpje klinkt een door het Concertgebouworkest uitgevoerd klassiek meesterwerk, variërend van Mozart tot Stravinsky en Adams.

Lotte van Dijck (concept en dramaturgie) en Bart Voorbergen (beeld en regie) trokken ruim een jaar uit voor de productie. De twee, die privé ook een stel zijn, werkten al eerder samen met het Concertgebouworkest, maar nooit samen in zo’n omvangrijke productie. Bart: ‘We waren het er al snel over eens dat het geen betuttelende educatieve filmpjes moesten worden. Vanuit het orkest kwam de wens om iets te maken dat zou aanspreken om zijn vorm.’ Lotte reageert: ‘De kracht van klassieke muziek is dat het je fantasie ­prikkelt en je meeneemt; hoe jong of oud je ook bent. Naar een denkbeeldige wereld waar alles kan en alle denkbare emoties voelbaar zijn.’ Bart: ‘Vanuit die gedachte ontstond het idee voor de verfilming van de fantasieën, met muziek als kloppend hart.’

Verslagen ridder

Charlotte Paulus (9) en Fernando Stouraitis (13) spelen beiden een hoofdrol in Tussen je oren. Ervaring met acteren hadden ze al, omdat ze figureerden in producties van De Nationale Opera.

Charlotte: ‘Ik vond het leuk dat ik alles heel vaak over mocht doen voor dit filmpje, bij de opera­voorstelling moest het altijd in één keer goed.’ Voor Fernando was het even wennen dat de camera zo dichtbij stond. ‘Ik was eerst wel een beetje afgeleid. Tijdens de opnamen hoefde ik niet veel te zeggen. Rogier gaf allerlei aanwijzingen, ik vond het bijzonder om tips te krijgen van een echte acteur.’

‘Ik vond het bijzonder om tips te krijgen van een echte acteur’

Fernando en Charlotte kregen van Lotte en Bart verschillende composities te horen voordat ze hun ‘eigen’ meesterwerk kregen toegewezen. ‘Ik kende niet één van die muziekstukken’, vertelt Fernando. ‘De muziek van Piazzolla vond ik meteen heel mooi, dus ik was blij dat ik daar iets bij mocht bedenken.’

Voor Charlotte is fantaseren bij muziek iets heel vanzelfsprekends. ‘Ik bedenk meestal een verhaal bij muziek, vaak is dat een muziekstuk dat ik oefen voor pianoles.’ Van Moesorgski had ze nog nooit gehoord. Haar fantasie ‘Charlotte en Moesorgski’ is gebaseerd op de muziek van diens Schilderijen van een tentoonstelling. ‘Ik dacht meteen aan een ridder toen ik die muziek hoorde. De ridder is verdrietig, omdat hij heeft verloren. Ik ontmoet hem op de heide, waar ook orkestlid Nico Schippers op zijn trombone speelt. De rest van het verhaal verklap ik niet, dat moet iedereen zelf gaan bekijken.’

Artistieke dilemma’s

Na het lezen van alle wonderlijke verhalen van de kinderen zaten Bart en Lotte wel even met de handen in het haar. ‘De fantasieën varieerden van zweven door de ruimte tot aan een tovenaar die iemand tot levend wekt: hoe gingen we dat laten zien in een filmpje van ruim vijf minuten?’

De animaties van Kris Kobes brachten uitkomst. Bart: ‘We hebben met z’n drieën heel wat uurtjes om de tafel gezeten om van ieder verhaal een storyboard te maken. Wanneer je werkt met animatie moet je van seconde tot seconde weten wat er gebeurt.’ Bart maakte gebruik van een studio met een green screen, zodat hij de animaties van Kris later in de film kon editen. De overige opnamen vonden plaats in een theater en op locatie.

‘Ik dacht meteen aan een ridder toen ik de muziek van Moesorgski hoorde’

Halverwege het project kondigde ­minister-president Rutte de eerste lockdown aan, wat de nodige uitdagingen met zich meebracht. Lotte: ‘We mochten met maximaal drie mensen bij elkaar komen, dus werd Bart ineens geluidsman, regisseur en cameraman inéén.’

Bart: ‘Vanwege alle reisbeperkingen besloten we op een locatie te filmen in de buurt van de kinderen. Dat heeft goed uitgepakt, want in hun eigen ­omgeving kreeg het iets heel persoonlijks. Zo zie je maar weer dat door het simpel te houden er vaak iets heel puurs kan ontstaan.’

Lotte en Bart zijn enorm onder de indruk van de bijdrage van de kinderen. Bart: ‘Ze waren mede-scenaristen en hebben echt iets wezenlijks van zichzelf laten zien. Dat heeft ons enorm geïnspireerd.’ Lotte: ‘Het is prachtig wat luisteren en verwondering teweeg kunnen brengen. We hebben Tussen je oren willen maken als een ode aan de fantasie en de muziek.’

Bekende Nederlander

Ook Charlotte en Fernando zijn erg blij met het eindresultaat van hun filmpje. Ze kregen al heel wat reacties. Charlotte: ‘Ik heb het al een paar keer teruggezien en ook mijn opa vond het erg mooi. Ik wil mijn filmpje ook nog aan mijn klas vertonen. Wat ik er goed aan vind, is dat het duidelijk maakt dat kinderen ook best graag naar klassieke muziek willen luisteren.’

Fernando vindt zijn filmpje nog veel mooier dan hij had verwacht. ‘Met alle animaties erbij is het echt bijzonder geworden. Mijn buurvrouw heeft het ook gezien en vertelde dat ze nu nog meer houdt van de muziek van Piazzolla.’

Charlotte werd zelfs herkend op straat. ‘Er kwam zomaar iemand op me af die vroeg: ‘Hé ben jij niet dat meisje van het Concertgebouworkest en Schooltv?’ Dat vond ik best grappig.’

Alle video's zijn te bekijken op concertgebouworkest.nl/nl/video.

Het project Tussen je oren is mogelijk gemaakt door Het Willem en Wilhelmina Bouwes Fonds, het Jacobson Fonds, Het Mozart Genootschap en Art Mentor.

Er is ook lesmateriaal beschikbaar bij Tussen je oren. Het materiaal kan onder meer gebruikt worden door leerkrachten in het basis- en voortgezet onderwijs. Bij ieder filmpje hoort een lesbrief met informatie over het Concertgebouworkest, de componist, het gespeelde werk en het instrument dat in het filmpje centraal staat.